Rauwe randje van Europa: Avansstudenten ontdekken migranten ‘problematiek’ Siciliaanse Palermo

In Nederland lijkt de aandacht voor de vluchtelingenproblematiek wat gezakt. In het zuiden van Europa, daarentegen, is het thema nog aan de orde van de dag. Hoe wordt daar in Italië mee omgegaan? Met die vraag reisden Avansstudenten en -docenten van de minor Disruptive Events af naar Palermo in Zuid-Italië.

De Nederlandse kranten staan niet meer elke dag vol met foto’s van geredde bootvluchtelingen of artikelen over vluchtelingenstromen. Toch proberen nog dagelijks migranten de zuidelijke Europese lidstaten te bereiken. Italië bijvoorbeeld, waar veel migranten stranden, waar er daardoor een flinke scheidingslijn in de publieke opinie heerst. Sinds enkele maanden staat de populistische partij van premier Conte aan het roer. Hij zei tijdens de campagne dat er dit jaar nog 100.000 migranten het land moeten verlaten.

Situatie
Het zuiden van het land, dat al flink is getroffen door de economische crisis én zucht onder het juk van de maffia, is voor veel migranten die met de boot komen de eerste stop. En voor veel van hen ook de laatste. Door Europese belemmeringen kunnen zij niet verder trekken naar een gedroomde ‘betere’ toekomst elders in Europa. Voor de minor Disruptive Events gingen 23 studenten en 5 docenten naar het Siciliaanse Palermo. Waar zij naar keken gedurende een week: hoe wordt er in Italië omgegaan met het vluchtelingenprobleem? Welke rol heeft de burgemeester en welke maatregelen zijn er getroffen om de mensen zo goed mogelijk te helpen?

Om al die vragen te kunnen beantwoorden, bezocht de groep studenten diverse personen en instanties. Van buitenwijken waar Roma wonen tot een bezoek aan de universiteit. Het maakte indruk op onder andere studenten Larissa de With (Social Work), Lars van Eijk (Bestuurskunde), Hester van Utrecht en Robert Geerts (Integrale Veiligheidskunde).

‘Utopie’
Enkele ontmoetingen springen er echt uit voor de studenten, zoals een ontmoeting met de pro-vluchtelingen burgemeester van de stad: Leoluca Orlando. De burgemeester is mateloos populair, hij werd gekozen met 74 procent van de stemmen. Hij maakt zich hard tegen de alomtegenwoordige maffia én hij staat lijnrecht tegenover de nationale regering als het aankomt op vluchtelingen. “Iedere keer dat de kunstwacht opgepikte migranten aan wal bracht in de haven van Palermo, stond de burgemeester op de kade”, weet Lars. Robert: “Die man leeft in een utopie. Zijn ideale wereld kent geen landsgrenzen.” Larissa nuanceert: “Dat is eerder een streven.”

Larissa ging onder andere op bezoek bij het juridisch kantoor in Palermo. “Ik vond het opvallend dat de procedure voor migranten daar hetzelfde is als in Nederland.” Wanneer vluchtelingen in de haven van Palermo aangekomen zijn, gaan ze eerst naar het kantoor om het hele proces van verblijf in gang te zetten. “Omdat de Italiaanse regering een nieuwe, strengere migratiewet wil, verkeert het juridisch kantoor in onzekerheid omdat ze niet weten wat de nieuwe regels worden en wat voor invloed dat heeft op hun werk.”

Maffia
Alhoewel de kleurrijke burgemeester de maffia de kop flink heeft ingedrukt, is dat ook een iets waar migranten naast al het papierwerk mee te maken krijgen. Hester: “Ook de vluchtelingen zijn een doelwit voor de maffia. Tijdens de vluchtelingenstroom zijn er Afrikaanse criminele bendes naar Palermo gekomen. De maffia raakte daarvan in paniek en heeft in 2016, op klaarlichte dag, een onschuldige 21-jarige door zijn hoofd geschoten.”

Benadering
Wat opvalt is dat alle vier de studenten de problematiek op een andere manier benaderen. Larissa: “Ik kijk door mijn studie meer naar de humane kant.” Robert erkent dat hij door de opleiding IVK juist naar de eventuele risico’s kijkt. Hester knikt instemmend. Dat leverde nog wel eens levendige discussies op tijdens de reis. De studenten kwamen in contact met gevluchte mannen die pas nét 18 waren en maanden alleen door onder andere Libië zwierven. Robert: “Het viel op dat het bijna alleen maar jonge mannen waren die om economische redenen zijn gevlucht. Die jongen uit Gambia kwam bijvoorbeeld uit een veilig land, die heeft de reis alleen afgelegd omdat hem bergen met geld zijn beloofd door anderen.” Hester: “De reden is misschien niet altijd even sterk, maar die mensen hebben voor hun twintigste al zóveel meegemaakt.”

Of er verder ook ruimte was om te genieten van het feit dat ze lekker op Sicilië zaten? Alle vier lachen ze: “We hebben heel veel pizza’s gegeten en lekkere wijn gedronken.”