Moet vlees uit de kantine? Vijf vragen over een veganistisch dieet

Lobke Faasen zet zich als diëtist met een groen hart in om de urgentie van de overstap op een meer plantaardig voedingspatroon op de kaart te zetten. Afgelopen vrijdag sprak ze op de Nationale Dag voor Duurzaamheid in het Hoger Onderwijs die werd georganiseerd op Avans in Den Bosch. Maar waarom moeten we onze biefstukjes laten staan? Vijf vragen en antwoorden over veganistisch eten.

Waarom moeten we veganistisch eten?
“Dierlijke producten zijn enorm klimaatbelastend. Elke minuut verdwijnen er veertig voetbalvelden bos, voornamelijk om plaats te maken voor landbouwgrond om landbouwgrond aan te leggen waar grondstoffen voor veevoer worden verbouwd, alhoewel de teelt van palmolie ook een enorme bijdrage doet. Nu al neemt landbouwgrond 35 procent van al het beschikbare land in beslag. Driekwart daarvan wordt gebruikt voor grondstoffen voor veevoer. Deze situatie is onhoudbaar. Een vegetariër daarentegen heeft zeven keer zo weinig landbouwgrond nodig dan een vleeseter. Iemand die veganistisch eet nog minder. Je voeding is daarom de simpelste en meest consistente manier om je klimaatimpact te verkleinen.”

Vlees en zuivel zijn toch noodzakelijk in ons dieet?
“Dat is een mythe. Feit is: we kunnen prima zonder. Alle essentiële voedingsstoffen die we in vlees, zuivel of ei vinden, komen uiteindelijk uit de bodem, de planten zelf of worden aangemaakt door micro-organismen. We kunnen prima het tussenproduct skippen en direct naar de bron gaan: plantaardige voeding. Een gorilla wordt ook niet groot en sterk van vlees, maar haalt al zijn eiwitten uit planten.”

“De enige uitzondering hierop is vitamine B12, die wordt aangemaakt door micro-organismen die aanwezig zijn op het aardoppervlak. Door onze schone maatschappij (wassen, water filteren etc.) en het gebruik van bestrijdingsmiddelen komt dit micro-organisme steeds minder voor op de bodem en in ons drinkwater en krijgen we geen vitamine B12 meer binnen via plantaardige voeding. De koeien, kippen en varkens zelf trouwens ook niet, daarom suppleert de boer het ook voor hun aan het veevoer. Ook hierin kunnen we dus prima het tussenproduct kippen en zelf vitamine B12 suppleren. Dat lijkt zelfs een veel beter idee, omdat we heel veel vitamine B12 tekorten zien onder vleeseters.”

“Gemiddeld genomen bevatten dierlijke producten meer (verzadigd) vet en cholesterol. Terwijl plantaardige eiwitten komen met veel minder (verzadigd) vet én vezels, antioxidanten en fytonutriënten. Daarbij komt ook dat dierlijke producten gemiddeld een hogere caloriedichtheid hebben. Voor een bepaalde hoeveelheid vlees of kaas eet je dus makkelijker meer calorieën dan wanneer je die hoeveelheid zou eten aan groente, fruit of peulvruchten. Daarbij komt ook dat vlees geen vezels bevat en planten er vol mee zitten, waardoor een plantaardig voedingspatroon beter verzadigd. Mijn advies is dus: skip het cholesterol en (verzadigd) vet en ga naar de bron van de voedingsstoffen: planten.”

Maar vlees is toch veel te lekker?
“Dat hoor ik wel vaker. Lekker is volgens mij geen goed argument. Cocaïne is ook lekker, maar daarom leggen we het ook niet in de schoolkantine. Roken werd (en wordt nog steeds) ook gezien als lekker, maar ondanks dat zie je al jaren steeds meer initiatieven om roken onaantrekkelijk te maken. Bovendien is smaak aan te leren en onderhevig aan verandering. Geef het twee weken (voor de één iets korter en de ander misschien iets langer) en dan veranderen je smaakvoorkeuren daadwerkelijk.”

Goed, ik ga minder vlees eten. Maar hoe doe ik dat?
“Het is een kwestie van de eerste stap zetten. Het is niet logisch dat je niets doet, omdat je het gevoel hebt dat je alles moet doen. Vlees laat zich in een voedingspatroon heel goed vervangen voor peulvruchten, tofu, tempeh of noten. Als je het in het begin moeilijk vindt om vlees te vervangen, kun je vleesvervangers kopen. De kwaliteit daarvan is de laatste jaren enorm verbeterd. De meeste mensen proeven amper verschil tussen een echte burger en een kant-en-klare vega hamburger.”

Wat moet Avans doen?
“Een mooi initiatief wat op steeds meer plekken wordt uitgerold is: carnivoor? Geef het door! De Erasmus Universiteit en sinds kort ook gemeente Amsterdam werken al zo. Waar het op neerkomt is dat de norm wordt omgedraaid. Iedereen kan vlees krijgen, maar je moet er wel zelf actief naar vragen (i.p.v. dat de vegetariër of veganist haar dieetwensen aan moet geven). Dat zou voor Avans ook een mooie stap zijn.”

Volgens de diëtist hoeft cateraar Eurest niet al te bang zijn voor negatieve reacties. “Ik weet dat vlees verbergen een impopulaire maatregel is. Maar zodra een vleesloos dieet de norm is, accepteren de mensen dat. Vergelijk het met de nieuwe donorwet, die in 2020 van kracht wordt. Toen de Tweede Kamer de wet aannam, was er veel protest. Nu hoor je er al veel minder over. Het actieve verzet is gestopt, mensen hebben het geaccepteerd.”