Queer bij Avans: ‘Het was alsof er een knop omging, ineens wilde ik het vertellen’

Avans kan veel meer doen om de positie van homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transgenders en mensen met een intersekse conditie (lhbti’s) te verbeteren. Dat is de conclusie van de Roze Helpdesk, een initiatief dat de lhbti-gemeenschap van Avans ondersteunt. “Zichtbaarheid is niet genoeg, we moeten de stap zetten naar normaliseren”, aldus initiatiefnemer Paula Contreras Carallada, docent bij de Academie voor Techniek, Gezondheid en Milieu.

“Begrijp me niet verkeerd”, zegt Paula. “lhbti’s worden steeds meer geaccepteerd in onze samenleving, dus ook bij Avans.” Toch is het volgens de docent, zelf transgender vrouw, belangrijk dat het niet blijft bij het hijsen van een regenboogvlag. “Nog steeds weten veel docenten niet hoe ze moeten helpen als een student worstelt met zijn of haar geaardheid. Of als een transgender student vertelt dat ze een transitie wil ondergaan. En nog steeds hebben veel studenten het gevoel dat ze niet open kunnen zijn over hun identiteit.”

We moeten meer praten over gender en seksuele diversiteit, stelt de docent. “Toen ik  zeven jaar geleden bij Avans begon, viel me op hoe heimelijk over homoseksualiteit werd gepraat. Om maar te zwijgen van transseksualiteit. Dan zei een collega op fluisterende toon: ‘Kijk, die is ook homo.’ Alsof het iets was waar je alleen stiekem over kon praten”, herinnert de docent zich. “Ik woon in Amsterdam, een belangrijk deel van mijn sociale netwerk is queer. Voor mij was het dus even wennen, die krampachtige houding jegens mensen met een andere geaardheid.”

Lees ook: Kunststudent Luuk gekroond tot Miss Travestie Noord-Brabant 2019

Moed
Voor Paula reden om zelf zo open mogelijk te zijn over haar identiteit. “Ik heb het in een overleg aan collega’s verteld”, blikt ze terug. “Het was alsof er een knop omging. “Ineens was het: nu wil ik het vertellen. Na afloop kwam de adjunct-directeur me feliciteren. Collega’s prijsden me voor mijn moed. Ik was in shock. Ik had niet verwacht dat de reacties zó bemoedigend zouden zijn, omdat er niet open over het thema werd gesproken”, vertelt Paula.

‘De grootste drempel zit in je hoofd’

Het is tekenend voor bijna iedereen die worstelt met zijn of haar identiteit. Een mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest, luidt een aloud gezegde. En voor lhbti’s geldt dat vaak ook. Paula: “De grootste drempel zit in je hoofd. Ook al heb je nog zo’n positieve omgeving, in je hoofd creëer je je eigen monsters. De reacties zijn in veel gevallen milder dan je van tevoren inschat.”

Juist daarom is het volgens de docent belangrijk dat het gesprek vaker wordt gevoerd. Het is ook de reden waarom ze een paar jaar geleden begon met de Roze Helpdesk. “Het is heel simpel. Als jij steeds vaker om je heen over transseksualiteit en homoseksualiteit hoort, dan wordt het vanzelfsprekender. En als je zelf worstelt met die gevoelens, kom je sneller in aanraking met mensen die hetzelfde hebben. Dat laatste is heel belangrijk voor zelfacceptatie. Het is belangrijk om mensen te hebben met wie jij je kunt identificeren”, aldus de docent.

Uit de kast getrokken
Voor studenten is Paula zelf vaak een rolmodel. “Omdat ik open ben over mijn transitie, komen studenten zelf naar me toe.” Als voorbeeld noemt ze een inmiddels afgestudeerde student die haar vertelde over zijn coming-out. “Hij was door een studiegenoot als het ware uit de kast ‘getrokken’. Dat was een hele moeilijke ervaring voor hem. Pas toen zijn studieresultaten eronder leden kwam hij met me praten. Hij accepteerde het zelf nog niet. Hij zei in dat gesprek: ‘Als je homo bent, is het leven gewoon kut.’ Die opmerking brak mijn hart. Omdat ik weet hoe het voelt als je denkt dat je geaardheid het einde van de wereld is.”

Met die student gaat het nu overigens heel goed, verzekert Paula. “Hij heeft zijn geaardheid omarmd. Hij heeft mensen om zich heen die hem volledig accepteren zoals hij is én hij heeft een lieve vriend. Maar zonder de begeleiding die hij toen van mij kreeg, was het waarschijnlijk moeilijker geweest.”

‘Docenten hebben de beste intenties, maar ze weten vaak te weinig’

Sinds de start van Roze Helpdesk, zijn tientallen studenten in gesprek geweest met Paula. Daaruit merkt ze dat de mate van acceptatie per academie sterk verschilt. “Academies die meer mannen trekken, zijn traditioneler. Daar wordt sneller gescholden met termen als ‘homo’ of ‘mietje’. Je kunt zoiets bagatelliseren, maar voor iemand die in de kast zit, kan dat heel schadelijk zijn.” In de academies waar sprake is van een masculiene houding, weten docenten volgens Paula vaak ook niet hoe ze met de worstelingen van studenten om moeten gaan. “Docenten hebben de beste intenties, maar ze weten vaak te weinig.”

Onderwijsdag
Hoe kan Avans daar verandering in brengen? Dat begint volgens Paula met het creëren van meer bewustwording. Daarom organiseert ze in samenwerking met COC Nederland in november een onderwijsdag, met speciale aandacht voor seksuele diversiteit. Docenten die het moeilijk vinden om het thema aan de orde te stellen, of die niet weten hoe ze tijdig kunnen ingrijpen als een student worstelt, kunnen bij vrijwilligers van het COC terecht. Die vrijwilligers komen naar Avans om het gesprek aan te gaan met docenten én studenten.

Ook hoopt Paula in gesprek te gaan met het College van Bestuur. Om aandacht te vragen voor het thema. “Haal het beste uit jezelf, is een bekende oneliner van Avans. Maar je kunt pas écht het beste uit jezelf halen als je ook volledig jezelf kunt zijn. Dat lijkt me daarom een belangrijk doel voor Avans.”

Met Paula zelf gaat het, vijf jaar na haar transitie erg goed. “Mijn leven is een voorbeeld van hoe het óók kan zijn. Je kunt uiteindelijk toch een volwaardig leven leiden. Ik hoop dat er een generatie komt die net als ik kan zeggen: dit ben ik, take it or leave it.”

Dit is het eerste interview uit de serie Queer bij Avans. Wil jij ook je verhaal doen? Mail dan naar n.taha@avans.nl.

Meer informatie over de Onderwijsdag over seksuele diversiteit volgt later.