Je appt je dealer een berichtje en niet veel later ben je in het bezit van een paar pillen of zakje keta. Maar achter dat lijntje of pilletje gaat een wereld van intimidatie, geweld en corruptie schuil. Waar in de politiek alsmaar harder geroepen wordt om een verbod of juist legalisering van drugs, richt het Avanslectoraat Ondermijning zich juist op kennis en weerbaarheid bij studenten en docenten.
“Ja man, dit weekend gewoon vijftien puntjes ket gesnoven”, pochte een student een tijdje terug in de kantine aan de Hogeschoollaan tegen wat medestudenten. Het middel, onder meer bedoeld als verdovingsmiddel voor dieren, wordt steeds populairder onder jongeren. Het is niet duur én je hebt er volgens gebruikers de volgende dag geen kater van. Dus ook geen Suicide Tuesday, het gevoel dat alles kut is en ook niet beter gaat worden.
Toch liever een lijntje coke? Of harder spacen op een pilletje (of meer) tijdens Draaimolen, Ploegendienst of ADE? Dat was nooit eerder zo makkelijk en goedkoop: “De prijs van een xtc-pil is de laatste dertig jaar gedaald van 25 euro naar minder dan 5 euro”, zegt drugspreventiewerker Floor van Bakkum van Jellinek. Volgens een rapport van de Politieacademie betaal je nog minder: 3,50 euro.
Drugsschuur Nederland
Ter illustratie: uit een onderzoeksrapport van de Politieacademie blijkt dat er jaarlijks voor 19 miljard aan synthetische drugs wordt geproduceerd in Nederland. Ongeveer 80 procent daarvan gaat naar het buitenland, waar de winstmarges fiks hoger liggen. Het afval blijft achter in Nederland: ‘Boswachter vindt honderden vuilniszakken met drugsafval’, ‘Drugsafval gedumpt en in brand gestoken in bosgebied’, ‘Drugsafval in het riool steeds groter probleem’.
De achterkant
Achter die pilletjes, puntjes en lijntjes gaat een vuige wereld schuil. Geld verdienen met een transportje hier en een hosseltje daar. Misschien even helpen in het lab. Ogenschijnlijk onschuldig, daar komt de politie toch niet achter. Runners, vaak jongeren die een extra zakcentje willen, zijn maar de uiteindes van de tentakels van deze onderwereld. “Gaat het verkeerd, dan worden ze in een wereld getrokken waar ze niet meer uitkomen”, vertelt lector Ondermijning Emile Kolthoff.
“Veel gebeurt in het verborgene”, aldus de lector. Zoals studenten scheikunde en chemie in Gelderland die geronseld zouden worden om te komen werken in xtc-labs. Volgens De Gelderlander zouden criminelen zich zelfs inschrijven voor dergelijke studies om op die manier makkelijker in contact te komen met studenten. “Naar aanleiding van deze signalen kregen wij van de opleiding Chemie het verzoek of we daar voorlichting kunnen geven.”
Hendies
Niet alleen zijn drugs goedkoper dan alcohol, je komt tegenwoordig op een laagdrempelige manier aan een paar pillen. Via WhatsApp circuleren prijslijsten, van bepaalde xtc-pillen tot aan GHB en ket. Meestal gebeurt het onder de radar. Dealers komen er dan mee weg. Maar soms zijn ze minder gewiekst. Ze worden bijvoorbeeld gepakt omdat ze prijslijsten via de brievenbus verspreiden.
Studenten zijn volgens de lector een kwetsbare groep. “Op zoek naar een snelle manier om geld te verdienen, komen ze soms uit bij drugscriminelen.” Maar ook als ze afgestudeerd zijn, vormen jonge mensen een relatief makkelijk doelwit of prooi voor criminelen. Daarom is volgens Kolthoff preventie belangrijk: “Jongvolwassenen moeten de signalen op tijd herkennen.”
Lessenpakket
Want het betreft niet alleen studenten Chemie, volgens Kolthoff. Studenten van onder andere Social Work, Bestuurskunde, Integrale Veiligheid, rechten en finance krijgen eenmaal afgestudeerd ook te maken met de ondermijnende criminaliteit. Van inmenging in de lokale politiek tot de verslavingszorg. Door diezelfde recente berichtgeving wordt langzaamaan steeds duidelijker hoe guur die onderwereld is. Een pasklare maatregel is er niet.
Wat wel op een veel lokalere schaal gedaan kan worden, is studenten bijbrengen hoe dingen in elkaar steken en ze weerbaar maken. Door recente ontwikkelingen, zoals de moord op advocaat Derk Wiersum, wordt de roep om een verbod óf juist legalisering steeds harder. “Dat is een hele ingewikkelde discussie”, zegt lector Ondermijning Emile Kolthoff. “Den Haag heeft geen idee van wat er bijvoorbeeld in Boxtel en achter andere garagedeuren gebeurt.”
Het idee voor een lessenpakket over dit thema, van Kolthoff en docenten Imke Smulders en Marjolein de Winter, raakte in een stroomversnelling door de samenwerking met het Zuidelijk Toneel. Het gezelschap tourt momenteel door Brabant met de voorstelling De achterkant van…
Studenten van Avans mochten gratis naar de voorstelling in Den Bosch en Breda. “Het toneelstuk vormde een mooie aftrap. Het neemt ze mee naar de achterkant van drugs. In wat het doet en wat erachter schuilt”, vertelt Imke Smulders, docent aan de Juridische Hogeschool en verbonden aan het lectoraat. “De voorstelling komt precies op het goede moment en houdt de studenten een spiegel voor.”
Legale carrière
“Kijk, je hebt de diehards die willens en wetens actief zijn, die breng je met een toneelstuk of een lessenpakket niet af van inmenging in deze wereld. Maar je hebt ook anderen die bijvoorbeeld geen flauw benul hebben van de gevolgen”, vertelt Smulders. Zo krijgen studenten die gepakt worden een strafblad en dus geen VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) voor de beroepen waar ze nou juist graag in zouden gaan werken. Bewust maken is stap één. Stap twee is de studenten weerbaar maken. “Wij leiden studenten op voor een legale carrière. Zij worden de professional die straks signalen moeten herkennen.” Het lessenpakket is een primeur. De provincie Gelderland richt zich volgens Kolthoff en Smulders op middelbare en mbo scholen. Maar zo’n pakket waar de lector en docent aan werken, is nieuw.
“De normalisering van drugsgebruik is de motor van de hele industrie”, volgens Kolthoff. Het toneelstuk en het lessenpakket maken duidelijk dat “het helemaal geen onschuldig pilletje is.”
Is er sprake van ‘normalisering’ van drugsgebruik?
Als de vraag volgens het Trimbos Instituut luidt: “Worden er door meer mainstream uitgaande jongeren en jongvolwassenen tussen de 18 en 35 jaar meer partydrugs gebruikt (zoals ecstasy) en/of is het gewoner voor hen om over drugs te praten dan ongeveer 10 tot 15 jaar geleden?”, dan beantwoord het instituut die vraag met ja.
Punt. Of had jij nog wat?