Waarom we niet meer blank zeggen maar wit

Het gebruik van taal verandert mee met de tijd. Woorden raken in onbruik en er komen regelmatig nieuwe termen bij. Zeggen we bijvoorbeeld wit of blank? Waarom is het woord ‘allochtoon’ beladen en wat is het alternatief? Tijd om ons taalgebruik tegen het licht te houden.

Kan echt niet meer

N-woord
Je hebt het ongetwijfeld gemerkt: het n-woord hoor je steeds minder vaak. Waarom? Het is een term met een pijnlijke geschiedenis. In de Van Dale staat tegenwoordig tussen haakjes de opmerking “door sommigen als scheldwoord ervaren” bij de omschrijving van het woord. Eén betekenis van het woord is volgens het woordenboek nog steeds: ‘hatelijk persoon’. Het n-woord werd in ons land voor het eerst in 1644 gebruikt, om mensen van een slavenschip te beschrijven. De term werd vroeger ook gebruikt om Afrikanen ten zuiden van de Sahara te ontmenselijken. Op die manier konden onze koloniale voorouders mensenhandel goedpraten. Als je verhandelde mensen als minderwaardig afschildert, lijkt het immers minder erg. Het alternatief voor het n-woord is ‘zwart’.

Liever niet

Allochtoon
Allochtoon is een beladen woord. Over de term is discussie ontstaan, omdat het zoals de woorden ‘vreemdeling’ en ‘buitenlander’ een negatieve bijklank heeft gekregen. In plaats van allochtoon kun je zeggen: persoon X heeft een migrantenachtergrond of migratieachtergrond. Nog beter is om, daar waar het kan, iemands afkomst te specifiëren. Je kunt bijvoorbeeld Marokkaans-Nederlands of Turks-Nederlands zeggen als je iemands wortels wilt benoemen. Het woord duikt nog geregeld op in verschillende media, maar veel grote kranten gebruiken het niet meer actief.

Etnisch
Er is volgens taalkundigen weinig mis met het woord zelf, maar door berichtgeving in de media heeft het woord etnisch net als het woord allochtoon een negatieve bijklank gekregen. In principe heeft iedereen een etniciteit, hoort tot een bepaalde taalgroep, bevolkingsgroep of religie. Maar we hebben het nooit over etnische Nederlanders. Meestal gaat het om groepen die als ‘primitief’ worden neergezet. De meeste media vermijden ‘etnisch’ daarom.

Dit horen we steeds vaker

Wit in plaats van blank
Inmiddels zijn de meeste media overstag: wit heeft een voorkeur ten opzichte van blank, als we iemands huidskleur willen benoemen. Waarom? Blank heeft in tegenstelling tot zwart een positieve connotatie. Wit is neutraler. Die trend zie je ook in het publieke debat. Mensen kiezen steeds vaker voor de term wit omdat blank vanwege het koloniale verleden van ons land een superioriteit tegenover gekleurde mensen uitstraalt die er niet zou moeten of mogen zijn.

Inclusiviteit
Je hebt er ongetwijfeld weleens van gehoord: het woord inclusie of een vorm daarvan, zoals inclusief of inclusiviteit. De term duikt volgens de Volkskrant sinds 2014 steeds vaker op. Wikipedia zegt: ‘Inclusie betekent de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten. Inclusie betekent dus dat mensen met een achtergrond die niet Nederlands is, maar ook mensen met een beperking mee moeten kunnen doen’.

Wit privilege
Een privilege is een voorrecht. Iemand met een witte huidskleur geniet voordelen puur op basis van zijn of haar huidskleur. Het zijn voordelen die vanzelfsprekend zijn, waardoor ze niet meteen opvallen. Overigens is de term niet beschuldigend bedoeld. Natuurlijk kun je wit privilege hebben en tegelijkertijd op andere manieren helemaal niet bevoorrecht zijn, stellen genderwetenschappers Josh Cerretti en Theresa Warburton van de University at Buffalo in een artikel op The Feminist Wire. Een wit privilege betekent niet dat je leven een groot feest is.

Je bent natuurlijk vrij om alle woorden te gebruiken (of te vermijden) die je maar wilt. Wij zijn niet van de taalpolitie. We willen alleen laten zien waarom sommige mensen aanstoot nemen aan bepaalde woorden. Zo kun je zelf beslissen of je een term wel of niet wilt gebruiken. Taal verandert de wereld, willen we maar zeggen.

Lees meer in het themanummer over diversiteit bij Avans.