Voor veel verpleegkundigen en studenten verpleegkunde is het zwaar om te werken in de zorg tijdens de covid-19-uitbraak. De toestroom van patiënten, de lange werkdagen en het grillige ziekteverloop zorgen voor gevoelens van angst en machteloosheid. Cindy de Bot, docent Verpleegkunde en onderzoeker bij Avans, deed met Annemarie de Vos, verpleegkundig onderzoeker van het Amphia Ziekenhuis, onderzoek naar emotionele belasting.
“We hoorden heftige verhalen”, vertelt De Bot. “Sommige studenten die stage liepen in een ziekenhuis maakten meerdere sterfgevallen op één dag mee. Op andere plekken hadden studenten niet de juiste beschermingsmiddelen om veilig hun werk te kunnen doen. Of thuis zat iemand met een kwetsbare gezondheid en was er de angst om diegene te besmetten.” Er bleek onder studenten behoefte te zijn om die verhalen te delen. “Dat was niet het doel van het onderzoek, maar wel een neveneffect”, zegt De Bot.
Naast angst om ziek te worden of anderen te besmetten en machteloosheid, zorgen nog andere factoren voor de emotionele belasting van verpleegkundigen, toont het onderzoek van De Bot en De Vos aan. Frustratie, over de eigen (on)mogelijkheden of de houding van de buitenwereld en een gebrek aan kennis over het ziektebeeld van het nieuwe covid-19. “Studenten ervaren daarnaast nog iets anders”, vertelt De Bot. “Zij voelen zich ook angstig en machteloos en de fysieke belasting van het werk is zwaar, maar ze willen ook hun stage halen of hun praktijkgericht onderzoek kunnen uitvoeren.”
Oververmoeid
Niet alleen mentaal is de belasting zwaar, ook fysiek. De verpleegkundigen (in opleiding) maken lange dagen, voor pauzes is nauwelijks tijd en na hun dienst zijn ze uitgeput. Dat leidt tot oververmoeidheid. “Voor verpleegkundigen staat de patiëntenzorg op de eerste plek”, zegt De Vos. “Ze gaan altijd door. Even gaan zitten om te praten over hoe het gaat lijkt gewoon, maar dat is het voor veel verpleegkundigen niet.”
Al aan het begin van de ‘eerste golf’ formuleerden verpleegkundig specialist/wetenschappelijk onderzoeker Rose Collard en hoogleraar verplegingswetenschap Hester Vermeulen van het Radboudumc drie vragen voor verpleegkundigen die kunnen helpen om de juiste onderwerpen aan te kaarten in een gesprek: Welke gebeurtenissen van vandaag zijn je bijgebleven? Hoe voel je je (lichamelijk en mentaal)? Heb je genoeg steun?
Ervaringen
Voor De Bot en De Vos waren die vragen aanleiding om praktijkgericht onderzoek te doen, met subsidie van ZonMw, een organisatie die gezondheidsonderzoek en zorginnovatie stimuleert. In focusgroepen vertelden studenten van Avans en verpleegkundigen van het Amphia Ziekenhuis over hun ervaringen.
Uit die gesprekken bleek dat het stellen van de ‘drie vragen’ verpleegkundigen en studenten kan helpen bij het omgaan met emotionele belasting. Het helpt om erover te praten en gebeurtenissen te bespreken, gaven de deelnemers aan. Binnen het onderwijs, tijdens intervisiebijeenkomsten of studieloopbaanbegeleiding. En in de praktijk, in gesprekken met leidinggevenden, een stagebegeleider of collega’s. Daarvoor ontwikkelden de onderzoekers interactieve pdf’s die ingezet kunnen worden als hulpmiddel in het onderwijs en in de praktijk.
Lees ook het interview met Verpleegkundestudent Martijn in het magazine: How’s life? Hij liep stage op een corona-afdeling en vertelt hoe zwaar dat soms was.
Punt. Of had jij nog wat?