Avansdocent Jack Bergman verdedigt NAVO-grondgebied in Litouwen: ‘Niemand wil oorlog, maar iedereen wil z’n land verdedigen’

Naast docent Integrale Veiligheidskunde (IVK) bij Avans in Den Bosch, is Jack Bergman werkzaam als Public Affairs Officer bij Defensie. Voor dat werk zit hij momenteel in Litouwen. Dat begon als missie om internationaal te trainen, maar is inmiddels een stuk serieuzer geworden door de oorlog in Oekraïne. ‘’De afschrikking tegen aggressor Rusland is inmiddels echt noodzakelijk.’’

Bergman doet in uniform zijn verhaal vanuit een militaire kazerne in het Litouwse Rukla. Wanneer Punt hem spreekt, komt hij net terug van de viering van Onafhankelijkheidsdag in de hoofdstad Vilnius, waar Bergman als fotograaf bij aanwezig was. ‘’Ik moest mijn best doen om op foto’s duidelijk te maken dat we in Litouwen waren en niet in Oekraïne, door de grote hoeveelheid Oekraïense vlaggen. Mensen leven hier erg mee’’, vertelt de Avansdocent, die al jaren werkzaam is voor Defensie. Zo ging hij in 2018 op uitzending naar Irak, waar Nederland de Peshmerga trainde in hun strijd tegen IS. De Peshmerga zijn Iraaks-Koerdische strijdkrachten.

De missie van nu, die vooral in het teken stond van trainen met NAVO-bondgenoten maar nu een stuk serieuzer is, is volgens hem op geen enkele manier te vergelijken met die van toen. ‘’Dit is veel actueler. Je voelt dat we hier met een doel zijn: de dreiging van Rusland afwenden door te laten zien dat we als NAVO-landen aanwezig zijn. Het is tastbaarder’’, vertelt de IVK-docent. ‘’Dat was heel anders dan in Irak. Dat was vooral een trainingsmissie.’’

Wat doe jij precies in Litouwen?
‘’Als Public Affairs Officer sta ik los van het echte militaire werk, ik onderhoud vooral contacten met journalisten in Nederland. De afgelopen week kwamen er mediamensen van de NOS, Nieuwsuur, EenVandaag en De Telegraaf. Voor de invasie van Rusland in Oekraïne viel het wel mee met de aandacht die we hier kregen, nu heb ik het druk. Ook help ik mee bij de ontvangst van VIPs, zoals recentelijk de ministers van Defensie en van Buitenlandse Zaken en begeleid ze samen met anderen tijdens hun bezoek. Verder leg ik als fotograaf vast wat we hier doen en deel ik dat op social media.’’

Wat doet Defensie daar?
‘’We laten zien dat we als NAVO gezamenlijk optreden. We zitten hier als Nederland samen met de Duitsers, Noren en Tsjechen. Die brengen allemaal een compagnie in, wat samen een battlegroup vormt. Deze battlegroup is gepositioneerd in een Litouwse divisie. Door met hen samen te werken en te oefenen, laten we zien dat we gezamenlijk kunnen optreden. We laten zien waar het NAVO-bondgenootschap voor bedoeld is: als een buitenlandse natie binnenvalt, laten zien dat we het gezamenlijk verdedigen. En dat is nu heel concreet geworden. We nemen het serieus.’’

Wat maakt Litouwen zo’n belangrijke plek?
‘’Het is de oostgrens van de NAVO en het is een land dat altijd in de invloedssferen van Rusland heeft gelegen. Oekraïne zou niet binnengevallen zijn als ze lid waren van de NAVO, zou ik durven stellen. En je ziet wat er kan gebeuren als je die beschermende paraplu niet hebt. Het NAVO-gebied wordt verdedigd, daarom zijn we hier.

Litouwen heeft een geschiedenis met de Russen waar ze niet met veel plezier op terugkijken, onder meer met deporaties. Ze waren al blij met ons, maar nu dubbel: Litouwers zien waartoe Poetin in staat is. Bescherming van de NAVO zien ze als hun overlevingsstrategie, zeker op dit moment. Litouwen heeft ook een geschiedenis met Oekraïne: vroeger waren die veel verbonden als land en dat voelen ze nu nog.’’

‘Oekraïne zou niet binnengevallen zijn als ze lid waren van de NAVO, zou ik durven stellen’

Hoe is de sfeer onder de Litouwse bevolking?
‘’Ik spreek geen Litouws en kan geen Litouwse kranten lezen. Maar wat we van de bevolking horen -en dat doen we vaak- is dat ze dankbaar zijn dat we er zijn. Ook zijn ze zeer strijdvaardig. Ze zijn beslist: wij willen geen situatie als in Oekraïne. Niemand wil oorlog, maar iedereen wil z’n land verdedigen. Maar er is geen angst en paniek.’’

En bij jullie?
‘’Bij ons ook niet. We zetten ons in voor de verdediging van ons grondgebied en voor de bescherming van de internationale rechtsorde. De uiterste consequentie daarvan is dat we geweld moeten gebruiken, en daarvoor zijn we getraind. Dat werk nemen we serieus en doen we in het vertrouwen dat we daarmee oorlog voorkomen. Soms krab ik mezelf weleens op mijn achterhoofd: wat ben ik aan het doen op mijn 58^e? Maar dat is ook wel weer waar je het voor doet. Het geeft me veel positieve energie.‘’

Je bent ook docent bij Avans in Den Bosch. Heb je contact met collega’s daar?
‘’Af en toe post ik iets op social media en op de docenten-app van de opleiding. Daar krijg ik van collega’s vaak leuke reacties op, daar haal ik veel steun uit. Ik begeleid ook nog steeds studenten vanuit hier, dat vind ik erg leuk en daarmee houd ik ook contact met Avans. Over een tijdje geef ik vanuit Litouwen een college. Daarin ga ik vertellen wat we hier doen, hoe we dat doen en hoe we leven. Dat is voor het blok ‘Veiligheid in de regio’. Tijdens mijn vorige uitzending deed ik dat ook.’’

Wat zijn je verwachtingen voor de komende periode?
‘’We blijven oefenen en ons manifesteren om aan de wereld te laten zien wat we doen en dat we klaar zijn voor de verdediging van het NAVO-grondgebied, mocht het nodig zijn. Maar op dit moment is er geen reden om aan te nemen dat er nu oorlog ophanden is in Litouwen.’’