(Avans)studenten die de straat opgaan en de overheid die toeslagen geeft. De stijgende energieprijzen houden iedereen bezig. Reden voor Punt om uit te zoeken hoe het komt dat de rekening hoger wordt en wie er wat aan doet. “Ik vind het geen eerlijke situatie.”
Avansstudenten maken zich zorgen over de energiecrisis en zijn het niet eens met het feit dat ze niet allemaal in aanmerking komen voor de energietoeslag, bleek onder andere donderdag 13 oktober in Breda. Daar protesteerde die avond een groep van zo’n dertig studenten om aandacht te vragen voor hun ‘oneerlijke’ situatie. Breda biedt op dit moment namelijk nog geen energietoeslag voor studenten, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Tilburg.
Aandacht vragen
Laatstejaarsstudent Roxy* studeert aan St. Joost School of Art & Design in Breda en woont in een studio. Sinds deze maand betaalt zij 90 euro in de maand aan stroom. Voorheen was dat 20 euro. Roxy is een van de initiatiefnemers van het protest. “Met een student van BUas raakte ik in gesprek over de gestegen kosten. We wilden graag aandacht vragen voor de energietoeslag. Wij vinden namelijk dat uitwonende studenten daar ook recht op hebben.”
Op dit moment kunnen studenten die toeslag niet aanvragen, behalve als ze wonen in Tilburg, Delft, Zwolle, Utrecht, Sittard Geleen, Hilversum, Amersfoort of Land van Cuijk. De gemeente Breda, waar Roxy woont, geeft studenten wel een steuntje in de rug; zij kunnen daar een compensatie aanvragen via de bijzondere bijstand. Daar neemt Roxy echter geen genoegen mee. “Er zitten namelijk nogal wat eisen aan vast. Je moet over een eigen voordeur beschikken, 21 jaar of ouder zijn en je inkomen mag maximaal 300 euro zijn.” Lastig, want de inkomsten van DUO worden daarin meegerekend. “Dat vind ik oneerlijk, want het bedrag dat ik maandelijks van DUO ontvang, is een lening en moet ik later weer terugbetalen. Wat mij betreft valt dat niet onder mijn inkomsten.”
Door te protesteren op de Grote Markt wilden Roxy en de andere studenten in contact komen met de gemeenteraad. Dat is inmiddels gelukt. “Ik hoop dat de gemeente daadwerkelijk actie onderneemt.” Maar wat wil Roxy dat er gebeurt? “Dat er opnieuw gekeken wordt naar de inkomstenbron en de hoogte van het inkomen. En dat het geld daadwerkelijk wordt uitgekeerd.”
Onzeker
Iemand die zich dagelijks bezighoudt met energie, is Jack Doomernik. Hij is werkzaam bij het Avans lectoraat Smart Energy. De lector ziet dat het lastig is om in te schatten hoelang het nog duurt voor er beterschap komt; daar is het allemaal te moeilijk voor. Wel maakt hij zich zorgen. “Omdat de toekomst zeer onzeker is. We moeten ons voorbereiden op een donkergrijs scenario: dat we aan het einde van dit jaar geen gas meer krijgen uit Rusland. Het zwartste scenario is dat ook de toelevering van gas uit Noorwegen stopt door sabotage. Dan hebben we echt een probleem”, vertelt hij. “Gelukkig heeft Nederland een aardige gasvoorraad. Wat dat betreft is Nederland het braafste jongetje van de klas geweest.”
Tegemoetkoming
De Nederlandse politiek zit niet stil. Om de bevolking tegemoet te komen, maakte het kabinet onlangs bekend dat Nederlanders in november en december twee keer een energiecompensatie van 190 euro ontvangen. Daar zijn echter voorwaarden aan verbonden, waardoor studenten in studentenhuizen er niet voor in aanmerking komen. Ook maakte het kabinet afspraken met energiemaatschappijen. Die luidde dat er per 1 januari 2023 een plafond moet komen voor de gas- en elektriciteitsrekening. Of alle energiemaatschappijen zich daaraan zullen houden, is niet bekend. Eneco en Greenchoice maakten bekend dat zij hun prijzen vanaf 1 oktober zouden verhogen, maar trokken dat op het laatste moment toch weer in.
In sommige gemeentes kunnen studenten die niet in aanmerking komen voor een reguliere energietoeslag, gebruikmaken van een andere energietoeslag. Dat kan onder andere in Avansstad Tilburg, maar bijvoorbeeld ook in Nijmegen.
Samen in actie
Volgens Avanslector Doomernik is het goed dat studenten zich verenigen en samen een punt maken tegen de hoge kosten. Samen sta je immers sterker dan alleen, en maak je een beter punt. Hij adviseert studenten die wonen in studentenhuizen dan ook gezamenlijk naar hun huisbaas te stappen, om het over manieren te hebben om hun huis te verduurzamen. Op die manier valt de energierekening op termijn minder hoog uit dan wanneer je in een slecht geïsoleerd huis woont. “Huisbazen gaan die rekening natuurlijk niet zelf betalen, dat berekenen ze door aan de studenten die er wonen. Anders zijn ze dief van hun eigen portemonnee”, zegt hij. Ook adviseert Doomernik om thuis zo min mogelijk energie te verbruiken. Dat kan zijn door dikke truien te dragen, in sportscholen te douchen, of te studeren in een bibliotheek. “Maak ook gebruik hernieuwbare bronnen, zoals wind- en zonne-energie. En isoleer als het kan. Maak ook efficiënt gebruik van fossiele brandstoffen.”
Niet veel wijzer
Vooralsnog moet student Roxy er zelf voor zorgen dat de energiekosten niet te hoog worden, want met haar huurbaas heeft ze nog nauwelijks contact gehad. “Mijn verwarming staat uit, ik douche kort, haal alle apparaten uit het stopcontact als ik het niet gebruik. Daarnaast heb ik vrijwel geen licht aan, tenzij het echt heel donker is.” Hoe het kan dat haar maandelijkse bedrag dan zo flink stijgt – van 20 euro naar 90 euro – is voor haar dan ook een raadsel. “Ik heb gebeld met de energieleverancier maar daar werd ik niet veel wijzer van. Toch ga ik er nog wel vanuit dat ik aan het einde van het jaar geld terugkrijg, omdat ik bijna niks verbruik met alle maatregelen die ik heb genomen.”
Even terug naar het begin
Hoe zit het ook alweer met de oorzaken van de stijgende energieprijzen. Er zijn een aantal verklaringen. De olie- en gashandel speelt zich af op een wereldwijde markt en de prijzen worden gedirigeerd door vraag en aanbod. In september 2021 begonnen de prijzen van fossiele brandstoffen al op te lopen. De wereldeconomie kwam langzaam weer op gang nadat de coronacrisis voorbij was. Daardoor ontstond er een grote vraag naar energie, waar niet snel aan kon worden voldaan.
De oorlog in Oekraïne die begin dit jaar ontstond, hielp niet mee aan een daling van de prijzen. Sterker nog, het maakte het eigenlijk alleen maar erger. Inmiddels is de levering van gas en olie aan Europa onderdeel van het conflict geworden. Rusland levert minder aan Europa, om ook deze landen onder druk te zetten. Als gevolg van de sancties tegen Rusland, krijgt Nederlands sinds mei 2022 nog maar weinig gas uit het land. Maar ook in eigen land is er wat aan de hand: Nederland wint steeds minder gas uit Groningen. Nederland ontvangt nu van schepen vloeibaar gemaakt gas, en uit Noorwegen via een pijpleiding. Een andere veelgebruikte pijpleiding om gas naar Europa te halen is, de Nordstream 1. Die blijkt echter onlangs gesaboteerd te zijn. Wanneer hetzelfde gebeurt met de Noorse pijpleidingen, veroorzaakt dat problemen
Avansstudent Roxy* wil niet met haar echte naam in het stuk worden genoemd. Haar voor- en achternaam zijn bekend bij de redactie.
Punt. Of had jij nog wat?