Langstudeerders over boete: ‘Voelt alsof ik word bestraft omdat ik ziek ben’

Leuk of niet: de kans is groot dat de langstudeerboete over twee jaar ingaat. Hoe is dat voor Avansstudenten die langer dan de gebruikelijke vier jaar over hun studie doen? “Niet iedereen is in een gouden wieg geboren.“

Michelle Michalski, officieel vijfdejaarsstudent Verpleegkunde in Breda, kampt met de medische aandoening neurofibromatose. Daardoor heeft ze vaak last van goedaardige gezwellen. Tijdens haar stage in het tweede jaar kreeg de Avansstudent er een die een zenuw in haar rug beknelde, waardoor ze een tijdje niet kon lopen. Ze miste uiteindelijk twee dagen te veel op haar stage. “Ik had alle opdrachten gehaald, maar de examencommissie vond dat ze een lijn moest trekken en besloot dat ik alles opnieuw moest doen”, vertelt Michelle.

De langstudeerboete
De overheid wil vanaf collegejaar 2026-2027 de langstudeerboete invoeren. Die geldt voor studenten die langer dan een jaar uitlopen in hun studie. Studenten betalen dan 3000 euro bovenop hun collegegeld. De langstudeerboete geldt niet als je een tussenjaar neemt en je op dat moment uitschrijft bij je opleiding. Vorige week bracht RTL Nieuws overigens dat het toch niet helemaal zeker is dat de langstudeerboete er komt. Onderwijsminister Eppo Bruins zou zoeken naar een alternatief.

Dat betekende dat ze studievertraging opliep van sowieso een jaar. Op dat moment was nog geen sprake van de herinvoering van de langstudeerboete, maar dat veranderde dit jaar toen de kabinetsplannen werden gepresenteerd. Toen kwam het besef dat ze die wellicht moest gaan betalen. “Dat voelde als bestraft worden omdat ik ziek ben, waar ik niets aan kan doen. Het was stressvol, want ik doe mijn best om te studeren en ben gemotiveerd om de opleiding te halen.”

Of studenten vanwege medische redenen zouden worden vrijgesteld van de boete, was voor Michelle onduidelijk. Een eenduidig antwoord vond ze nergens. “Dat was vervelend, ik wist niet waar ik aan toe was. Ik zocht zelf veel op, maar heb ook andere dingen te doen”, zegt de student. “Al dat uitzoekwerk had geen directe invloed op mijn studie, maar het hield me wel bezig.”

Goed nieuws
Op het moment dat Punt met Michelle spreekt, heeft ze net goed nieuws ontvangen. De documenten, ondertekend door Avans en haar arts, waaruit blijkt dat ze studievertraging opliep door medische redenen, zijn dan net goedgekeurd door DUO. Dat betekent dat ze – als het goed is – geen langstudeerboete hoeft te betalen en dat ze een jaar recht heeft op de basisbeurs en studenten-ov. “Hoewel het nog niet helemáál zeker is. Ze zeiden dat ik ‘ervan uit mag gaan’ dat het niet hoeft”, aldus Michelle. Een officiële bevestiging vanuit de overheid over een vrijstelling voor het betalen van de langstudeerboete om medische redenen, is er overigens nog niet.

Dubbel
De maatregel om de langstudeerboete in te voeren vindt de Verpleegkundestudent dubbel. Ze wijst op chronisch zieken en andere onvoorziene omstandigheden die tot vertraging leiden. Hen straffen met een boete, vindt ze onterecht. “Maar ik vind het anders voor studenten die gewoon laks zijn.”

Boemerang
Ook Avans Hogeschool is tegen de langstudeerboete. Op Sharepoint deelde de hogeschool onlangs een bericht, waarin het iedereen opriep om er bezwaar tegen te maken. ”Door de bezuinigingen van het kabinet-Schoof wordt studeren steeds moeilijker. Vooral de langstudeerboete raakt studenten die meer tijd nodig hebben omdat ze bijvoorbeeld de zorg voor hun familie hebben, omdat ze een of meer bijbanen hebben om rond te komen, topsport beoefenen, chronisch ziek zijn of kampen met mentale problemen. Het kan iedereen overkomen”, stond daarin.

Scheidend vicevoorzitter Jacomine Ravensbergen noemde de maatregel in een interview met Punt onlangs een draak van een maatregel. ”Die heeft een averechts effect en levert alleen maar geld op om andere gaten in de begroting van het kabinet te dichten. De maatregel kan als een boemerang terugkomen bij alles wat we in Nederland willen bereiken”, vertelde ze. Avans doet ook mee aan de campagne tegen bezuinigingen in het hoger onderwijs, in samenwerking met alle Nederlandse hogescholen.

Vreselijk
Shane Pattipeilohy zit officieel in zijn zesde jaar van de studie Business Innovation in Den Bosch en hoopt binnenkort af te studeren. Dat zou betekenen dat hij niet meer in aanmerking komt voor de langstudeerboete. Over wat hij van de boete vindt is hij helder: “Kansloos en vreselijk”, zegt de student die onder andere langer doet over zijn studie vanwege mentale problemen en de scheiding van zijn ouders.

Onlangs werd in Den Haag geprotesteerd tegen de langstudeerboete. Shane was graag gegaan. “Maar ik kon helaas niet. Wel was ik trots op bekenden die gingen. Ik dacht: daar staan ze. Het is gaaf om te zien dat het onderwerp veel aandacht krijgt”, vertelt Shane. “Maar aan de andere kant: de langstudeerboete komt eraan. Het wordt knap lastig om daar iets tegen te doen.”

Mantelzorger
De langstudeerboete houdt Shane bezig. Niet eens zozeer voor zichzelf, maar voor zijn neefjes en nichtjes die nog op de middelbare school zitten. “Tegen hen zeg ik: ‘Moeten jullie wel gaan studeren?’ Ik heb een bak vol ellende meegemaakt. Als iemand een diagnose als ADD heeft, mantelzorger is of een bestuursjaar wil, is afstuderen in vier jaar tijd kansloos. Dan ga je betalen. Niet iedereen is in een gouden wieg geboren en heeft ouders die alles voor ze kunnen betalen. Wat de impact daarvan is op de lange termijn, heeft nog niet iedereen door.”

Beleid
Shane, die voorzitter van de studentgeleding van de Avans Medezeggenschapsraad is, kijkt niet alleen naar het individu als het om de bezuinigingsplannen van het kabinet gaat. Hij kijkt ook naar wat het betekent voor Avans. “Studenten denken misschien wel twee keer na of ze zitting willen nemen in de AMR. Want dat kost tijd. Maar als niemand in de AMR zit als student, heeft dat invloed op het beleid van Avans.”

Hij maakt zich ook zorgen over stages. Shane is bang dat studenten in de toekomst eerder voor een minder uitdagende stage gaan, waarvan ze weten dat ze die wel halen, in plaats van een stage die meer van ze vraagt. “Om maar geen studievertraging op te lopen. Minder uitdaging nemen ze dan maar voor lief”, denkt de Avansstudent.

Begrip
Hoe slecht Shane de maatregel ook vindt, érgens snapt hij het ook wel. Hij doelt dan op studiegenoten die volgens hem capabel genoeg zijn om in vier jaar hun studie te halen, maar hun tijd liever vullen met “iedere dag uitgaan”. “Intrinsieke motivatie is belangrijk. Je mag echt wel jong zijn en genieten van je studententijd, maar het is goed dat we de nieuwe generatie gaan leren wat de impact is van keuzes die je maakt”, betoogt hij.