In haar vrije tijd treedt Margreet Joosen, teamcoach bij Avans, op met het Nederlands Gebarenkoor. In de Week van de Toegankelijkheid geeft het koor een concert in het Parktheater in Eindhoven. “Optreden blijft altijd spannend.”
Het theater heeft het Nederlands Gebarenkoor uitgenodigd voor een optreden, en dat gebeurt steeds vaker. Eind mei vierde het koor zijn 12,5-jarig jubileum en in de zomer traden ze op tijdens de Zwarte Cross. Teamcoach Margreet Joosen merkt dat de interesse groeit. “We worden steeds meer gevraagd. Ook willen mensen weten waar ze de opleiding tot gebarentolk kunnen doen.”
Emoties zichtbaar
Zelf zit ze al sinds 2018 bij het koor. Joosen houdt erg van muziek en zingen en het Nederlands gebarenkoor is een manier om daar samen van te genieten. Door te gebaren geef je een bepaalde intensiteit aan een liedje. Ze legt uit: “De meeste mensen horen emoties aan de stem van een zanger. Nu moet je die emoties veel meer zien en dat geeft echt hart aan een nummer. Veel mensen zeggen na een optreden dat de muziek door de gebaren veel meer bij ze binnenkwam.”
Het koor bestaat uit veertig leden die allemaal doof of slechthorend zijn. Samen gebaren ze onder leiding van een dirigent op allerlei muziek. Denk aan nummers uit Grease, liedjes van Abba of Franstalige nummers. Het koor gebaart de liedjes in de Nederlandse Gebarentaal (NGT) en in het Nederlands met Gebaren (NmG). De dirigenten vertalen elk nieuw nummer en maken er een choreografie bij.
De Nederlandse Gebarentaal is een taal op zichzelf met een eigen grammatica die niet te vergelijken is met de grammatica van de Nederlandse taal. Die wordt wel weer gebruikt bij Nederlands met Gebaren.
Welke gebaren ze wanneer gebruiken wordt dus bepaald door de dirigenten. Zij leren het koor elke maand in Utrecht de choreografie aan. Dat is al een uitdaging op zich, maar op concertlocaties is het nog ingewikkelder om die uit te voeren. Iedereen moet namelijk het gezicht van de dirigent goed kunnen zien, en het moet ook achter de schermen niet te donker zijn. Toch geeft het voorbereiden en geven van concerten veel samenhorigheid. Joosen vertelt: “Je zit in dezelfde situatie. Het zorgt voor herkenbaarheid tussen de leden.”
Met het concert wil het koor laten zien hoeveel plezier ze hebben met optreden. “We zijn niet zielig. We krijgen muziek mee op onze eigen manier.” Het concert is een beloning voor al het oefenen. “We hebben ergens naartoe gewerkt. Maar optreden blijft spannend.”
Groot verschil
Het concert vindt plaats tijdens de Week van de Toegankelijkheid, een initiatief van koepelorganisatie en netwerk Ieder(in). Dit jaar vraagt Ieder(in) extra aandacht voor toegankelijk onderwijs. Dat is belangrijk omdat het niet altijd vanzelfsprekend is dat er rekening wordt gehouden met bijvoorbeeld doven en slechthorenden. Al is het volgens Joosen op Avans redelijk goed geregeld. “Er is een bereidheid tot het toelaten van tolken en mensen proberen te begrijpen wat een dove/slechthorende persoon nodig heeft.” Ze merkt bijvoorbeeld dat steeds meer filmpjes ondertiteling hebben, al zou gebarentaal in zo’n filmpje ook fijn zijn.
Toch zou het goed zijn als er meer aandacht komt voor de ‘tussenmomenten’, als er geen tolk aanwezig is. De gesprekken in het team of bij het koffieapparaat zijn moeilijk of niet te volgen, en dat zorgt soms voor een gevoel van uitsluiting. “Dan voel ik me geen onderdeel van het team, ook al ben ik er wel. Dat is jammer. Ik vind het leuk om grapjes te horen, of als iemand een schokkende opmerking maakt. Ja, dat wil ik ook weten.” Volgens Joosen helpt communiceren met kleine gebaren of een duidelijke expressie. “Of als je me goed aankijkt.”
Dat zal in de toekomst alleen nog maar belangrijker worden. De opleiding tot gebarentolk aan de Hogeschool Utrecht krijgt al jaren minder aanmeldingen. Er zijn steeds minder tolken en dat tekort wordt gemerkt. “Ik maak gebruik van zowel schrijftolken als gebarentolken als ik bijvoorbeeld een overleg heb. En ik merk vaker dat ik op korte termijn geen tolk kan krijgen omdat ze al bezet zijn”, vertelt Joosen.
Het concert vindt plaats op 9 oktober in het Parktheater in Eindhoven.
Punt. Of had jij nog wat?