Het was een roerig jaar voor de leiders van de studentenbeweging. Plotseling viel het kabinet en moesten ISO en LSVb alle zeilen bijzetten. En uit het niets maakte de langstudeerboete een comeback. “Het veroorzaakte een aardbeving onder studenten.”
Ze hebben nu allebei het stokje doorgegeven: Demi Janssen (Interstedelijk Studenten Overleg) en Elisa Weehuizen (Landelijke Studentenvakbond). Voor Weehuizen is het twee dagen geleden, Janssen is al naar Tenerife geweest “om een weekje niets te doen”.
Kabinet gevallen
Zo rustig hebben ze het lange tijd niet gehad. “Ik weet nog dat ik vorig jaar bezig was om mijn laatste studiedeadline te halen toen het nieuws binnenkwam dat het kabinet was gevallen”, zegt Janssen. “Mijn telefoon stond natuurlijk meteen roodgloeiend omdat we meteen aan de slag moesten: wat gaat dit betekenen voor studenten?”
Ze moesten zo snel mogelijk met politieke partijen praten: wat gingen die allemaal in hun verkiezingsprogramma’s zetten? Hoe kregen ze de onderwerpen voor studenten onder de aandacht? “We gingen opeens een achtbaan in en moesten ons op een heel ander politiek jaar instellen”, zegt Weehuizen. “Dat vraagt wel wat flexibiliteit.”
Ze pleitten bijvoorbeeld voor stagevergoedingen, flexstuderen, studentenwelzijn en meer. Janssen: “In veel programma’s zijn die punten overgenomen. Maar vervolgens zie je het hoofdlijnenakkoord en dan baal je als een stekker.”
Langstudeerboete
Want het nieuwe kabinet wil de langstudeerboete weer invoeren: studenten moeten drieduizend euro extra collegegeld betalen als ze meer dan een jaar uitlopen in hun bachelor of master.
Ze hadden de langstudeerboete overigens niet zien aankomen. Janssen: “Juist de partijen die nu een coalitie vormen, zeiden dat ze bestaanszekerheid zo belangrijk vonden. En dan ga je een boete invoeren die het mantelzorgers of bijvoorbeeld chronisch zieke studenten moeilijk maakt! Dat rijmt niet met elkaar.”
“De boete veroorzaakte een aardbeving onder studenten”, bevestigt Weehuizen. “Van vakbonden tot gezelligheidsverenigingen, iedereen maakt zich enorm druk.” De strijd gaat veel tijd kosten, verwacht ze, en dat vindt ze jammer. “Nu moeten we vooral defensief tegen die bezuinigingen en tegen de langstudeerboete vechten, wat heel veel tijd afpakt van het verbeteren van het onderwijs. We moeten nu vooral zorgen dat er niet van alles afbrokkelt de komende jaren.”
Demonstratie
De LSVb organiseerde meteen een demonstratie tegen deze langstudeerboete, waar allerlei organisaties en vakbonden aan meededen, ook bestuurders van universiteiten en hogescholen.
Maar het ISO was niet van de partij. Het illustreert het verschil tussen ISO en LSVb: de een zit liever aan de overlegtafel, de ander is activistisch. “Misschien dat wij minder snel op een protestveld zullen staan”, zegt Janssen, “maar we laten alsnog heel luid van ons horen.” ISO en LSVb hebben bijvoorbeeld wel samen met anderen een brandbrief over die langstudeerboete geschreven.
Palestina
Het verschil tussen de twee studentenorganisaties zie je ook in hun houding tegenover de pro-Palestinaprotesten. Weehuizen: “Met die anti-genocideprotesten stond de studentenbeweging in vuur en vlam. Persoonlijk vond ik het heel cool dat studenten zichzelf zo snel konden organiseren. We hebben onze steun uitgesproken omdat we zagen dat sommige instellingen het gesprek helemaal niet aan wilden gaan en geen transparantie boden. Hoe kunnen studenten dan een tegenmacht vormen? Voor ons zijn die protesten een symptoom dat de democratie in het onderwijs niet in orde is.”
Janssen: “Wij vonden het vooral belangrijk dat studenten hun stem konden laten horen en dat ze een dialoog konden voeren. En we vinden het verontrustend dat dat niet altijd overal goed verliep.” Het is geen goed teken als er politie bij komt kijken of als studenten zich genoodzaakt voelen in hongerstaking te gaan, vindt ze. “Studenten moeten zich gehoord voelen door hun instelling, in een veilige dialoog.”
Gelukt
Wat hebben ze voor elkaar gekregen? Samen met de universiteiten en hogescholen hebben ze bijvoorbeeld landelijke richtlijnen afgesproken voor de vergoeding van studenten in de medezeggenschap.
Janssen: “Het is heel belangrijk dat het bestuur de mening van alle studenten meeneemt en niet alleen van degenen die zich zo’n medezeggenschapsjaar kunnen veroorloven. Je moet ook de studenten horen die het minder breed hebben.”
Die vergoedingen zijn niet meer dan terecht, vindt de LSVb. “Het is gewoon werk en daarvoor moet je betaald krijgen. Je hebt er als instelling ook alleen maar baat bij als studenten een tegenmacht kunnen vormen.”
Wijze raad
Nu gaan ze allebei weer studeren. Weehuizen studeert sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en gaat in het laatste jaar van haar bachelor vijf maanden naar Singapore. Janssen vervolgt haar bachelor liberal arts and sciences in Maastricht.
Hebben ze wijze raad voor hun opvolgers? Janssen: “Besef dat je er niet alleen voor staat. Je hebt een team van bestuurders en medewerkers om je heen, die allemaal heel gemotiveerd zijn. Je krijgt ook steun van oud-bestuurders. En neem ook af en toe rust. Je doet heel veel voor studenten, daar mag je best trots op zijn.”
Weehuizen: “Bestuur met moed! De toegankelijkheid van het onderwijs staat onder druk, nu meer dan ooit. Dit vraagt om leiderschap dat zich duidelijk uitspreekt en niet terugdeinst bij politieke tegenwind. Wees standvastig en vergeet niet om goed voor jezelf te zorgen.”
Punt. Of had jij nog wat?