Ik heb een vast ochtendritme: ik word wakker, sta op, poets mijn tanden en lees dan het nieuws van de dag terwijl ik op het toilet zit. Afgelopen week stuitte ik op een artikel dat meteen mijn aandacht trok: “Nederland doet niet mee aan het Eurovisie Songfestival als Israël mag deelnemen.”
Normaal gesproken vermijd ik de vaak polariserende discussie over de afschuwelijke situatie in de Gazastrook. Maar dit vond ik zo opvallend dat ik mijn gedachten erover niet voor me kan houden. Ik bedoel niet de situatie in de Gazastrook zelf, die is verschrikkelijk en schendt talloze mensenrechten, maar de reactie erop.
Ik doel op AVROTROS, die met één symbolisch besluit meer duidelijkheid geeft dan het kabinet dat nog altijd geen officiële afkeuring over Israëls acties durft uit te spreken. Blijkbaar kan symboliek soms meer indruk maken dan formele macht.
Dat zien we niet alleen nu. Veel universiteiten waaronder de TU Eindhoven hebben de wetenschappelijke samenwerking met Israël stopgezet. Sportorganisaties schrapten Rusland uit hun toernooien toen het Oekraïne binnenviel. En Rusland werd wel uitgesloten van het Songfestival.
Natuurlijk is de situatie voor het kabinet ingewikkelder. Er zijn handelsrelaties, internationale verplichtingen, bondgenoten en diplomatieke belangen. Maar laten we niet doen alsof andere organisaties niets op het spel zetten. Ook zij riskeren hun publieke waarde en imago. Voor een deel van de bevolking dat sympathie heeft voor Israël kan een boycot reden zijn om nooit meer naar AVROTROS te kijken. Toch voelt de omroep zich moreel verplicht zich uit te spreken.
En dat roept de vraag op: waarom lukt dat het kabinet niet? Willen wij als land geen leiders met een duidelijk moreel kompas? Het is niet alsof de gehele overheid dit onderwerp vermijdt: veel gemeenten hebben zich al uitgesproken, net als landen als Spanje, Ierland en Zuid-Afrika. Er is inmiddels zelfs een rapport van de Verenigde Naties waarin wordt geconstateerd dat er genocide gepleegd wordt. Zelfs nu wil het kabinet zich niet uitspreken. Hoe ver moet de situatie nog escaleren voordat Den Haag besluit een helder signaal af te geven?
Het wrange is dat een omroep zonder macht laat zien dat symboliek soms sterker werkt dan alle formele instrumenten van de overheid. Daardoor oogt het kabinet niet als leider, maar als toeschouwer die bang is om kleur te bekennen. Wellicht moeten we het bestuur van AVROTROS maar naar het Binnenhof sturen, en het kabinet in glitterjasjes een liedje laten zingen op het Songfestival.
Punt. Of had jij nog wat?