Wat voor invloed heeft afkomst op je levensloop? Dat zoeken we uit in een serie interviews waarin Avansstudenten met een migrantenachtergrond centraal staan. De Pakistaanse Mashal Khan kwam twee jaar geleden voor haar studie International Business naar Nederland: “Vrouw zijn heeft een andere betekenis waar ik vandaan kom.”
Wat vinden je ouders ervan dat je in Nederland studeert?
“Die staan volledig achter me. Mijn zus studeert in Amerika, mijn oudere broer in Duitsland. Studeren is voor veel mensen in Pakistan een luxe die ze zich niet kunnen permitteren. Wij hebben dat voorrecht wel, dus hechten we er veel waarde aan. Ik zat ook op een internationale middelbare school. Ik ben daardoor enorm nieuwsgierig naar andere culturen en leefwijzen. Mijn moeder vindt het wel moeilijk dat ik zo ver weg ben. Ze had er ook veel moeite mee dat mijn zus naar de VS vertrok.”
Je broer studeert in Duitsland. Vond ze dat minder moeilijk?
“Ze mist hem ook wel denk ik. Maar het is anders. Moeders hebben een andere band met hun dochters. Ouders zijn sowieso sneller ongerust over hun dochters.”
Zijn vrouwen in de ogen van je ouders kwetsbaarder dan mannen?
“In zekere zin wel ja. Vrouw zijn heeft een andere betekenis waar ik vandaan kom. Vrouwen offeren meer op dan mannen. Ze zijn zorgzamer en huiselijker en houden meer rekening met verwachtingen van hun omgeving. Mannen staan aan het hoofd van het gezin en nemen belangrijke besluiten. Maar het is niet zo cliché als mensen denken.”
Wat is dan het clichébeeld volgens jou?
“In het westen denken mensen dat vrouwen in Pakistan zielig zijn en massaal worden onderdrukt, omdat de rolverdeling traditioneler is. Maar niemand is compleet geëmancipeerd of wordt voor de volle 100 procent onderdrukt, ook niet in Pakistan. Onderdrukking lijkt soms het enige waar Pakistaanse vrouwen mee in verband worden gebracht, terwijl er zoveel meer is. Er studeren bijvoorbeeld veel meer vrouwen dan een paar jaar geleden het geval was.”
‘Ik vind het belangrijk om zelf ook carrière te maken’
Zal ik maar niet vragen wat je zelf van die traditionele rolverdeling vindt?
Lachend: “Dat mag gewoon hoor. Ik heb er geen moeite mee om later als getrouwde vrouw meer zorg- en schoonmaaktaken op me te nemen. Maar ik vind het belangrijk om zelf ook carrière te maken. Daar verandert mijn man niets aan. Wat dat betreft ben ik misschien moderner dan de gemiddelde Pakistaan. Maar ik heb natuurlijk ook meer kansen gekregen.”
Waarom koos je voor Nederland en niet voor Duitsland net als je broer?
“Nederland lonkte omdat het bekendstaat als een land dat weinig expliciete gedragsregels kent. En overal las ik dat Nederlanders ruimdenkend zijn. Dat trok me aan.”
Klopt dat beeld?
“Deels wel. Mensen hebben een ‘What you see is what you get’-houding. Maar mensen zijn niet zo ruimdenkend als ze zelf willen geloven.”
Hoe uit dat zich?
“Als moslim krijg je lompe opmerkingen naar je hoofd gesmeten. Op die momenten word ik met mijn neus op de feiten gedrukt: lang niet iedereen is tolerant, zeker niet over de islam.”
Lees ook:Juan Gonzalez Cordona: ‘Van Nederlanders leerde ik dat het oké is om te zeggen wat je denkt’
Heb je Nederlandse vrienden?
“Zeker, mijn vriendengroep is heel gemêleerd. Nederlands, Marokkaans-Nederlands, Bulgaars. En eigenlijk nog meer.”
Wat ga je na je studie doen?
“Dat hangt heel erg af van mijn afstudeerstage. Ik wil nog niet terug naar Pakistan. Ik ben jong en ik wil nog veel van de wereld zien. Het liefst zou ik een poos in een ander land werken, waar weet ik nog niet. Ik kan overal wel aarden.”
‘Een huwelijk is in Pakistan uitgaan. Wij hebben geen bars en disco’s’
Heb je nooit heimwee?
“Soms wel. Dan mis ik eigenlijk vooral mijn familie, omdat ik die graag om me heen heb. En Pakistaanse bruiloften.”
Bruiloften?
“Een huwelijk is in Pakistan uitgaan. Wij hebben geen bars en disco’s. Op bruiloften zie je al je neefjes en nichtjes en ontmoet je nieuwe mensen. Iedereen danst en lacht. Het is een manier om de alledaagse dingen even te vergeten.”
Ga je hier weleens uit?
“Nee. Ik vind mijn religieuze waarden belangrijk en ik heb er geen behoefte aan. Ik vind het bekrompen als medestudenten vragen hoe ik plezier kan hebben zonder uitgaan. Alsof dat de enige manier is om lol te hebben.”
Wat vind je van Nederlandse docenten?
“Ongelofelijk toegankelijk. Studenten praten hier informeel met docenten en we mogen zelfs in discussie met ze gaan. Dat is in Pakistan echt ongehoord. Toen ik hier net woonde zei een docent een keer tegen een student: ‘Waarom kijk je op je telefoon tijdens mijn les?’ De student reageerde met een weerwoord. Ik wist niet wat ik meemaakte! Echt bijzonder dat het hier kan.”
Is het moeilijk om de enige Pakistaan op je opleiding te zijn?
“Alleen wanneer iedereen om me heen Nederlands praat. Maar gelukkig zijn mijn vrienden niet zo. Iedereen accepteert me hier wel geloof ik. En ik voel niet de hele tijd dat ik anders ben. Maar dat komt ook omdat ik zelf met iedereen kan praten. Dat is mijn kracht. Soms loop ik zomaar op iemand af en begin een praatje. Het levert de leukste gesprekken op.”
Koningin Maxima zei: ‘De Nederlander bestaat niet’. Wat vind jij van die uitspraak?
“Als iemand dat over Pakistan zou zeggen, zou ik dat niet leuk vinden. Er is veel waaruit je identiteit en cultuur kunt afleiden. Cultuur definieert en onderscheidt een land van andere landen. Ik denk dat iedereen trots moet zijn op zijn land van herkomst. Het is mooi dat Nederland rijk is aan veel verschillende nationaliteiten die samen in harmonie leven. Dát op zichzelf kenmerkt de Nederlandse identiteit.”
Punt. Of had jij nog wat?