Studenten die geld lenen voor hun studie, zijn vaker moe en ervaren meer stress. Dat blijkt uit onderzoek van het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO). Paul van Tilburg, decaan bij Avans, merkt dat studenten zich vaak schamen om hun geldproblemen. “Het is juist heel volwassen om hulp te vragen als je er niet uitkomt.”
21 procent van de hbo-studenten komt (heel) moeilijk rond en 43 procent heeft te maken met betalingsachterstanden of geen geld meer kunnen opnemen. Studenten vinden dat hogescholen een taak hebben in het ondersteunen bij geldzorgen. Er is nu vaak te weinig aandacht voor geldzorgen en de invloed die ze hebben op de studieprestaties.
‘Geldproblemen veroorzaak je zelf, dus schamen studenten zich ervoor’
Dat blijkt uit het onderzoek dat het lectoraat Schulden en Incasso (Hogeschool Utrecht) deed naar financiële problematiek onder hbo-studenten. Decaan Paul Van Tilburg was namens Avans zijdelings bij het onderzoek betrokken. Naar eigen zeggen vormde dat project een ‘wake-upcall’ voor de decaan. “Pas toen realiseerde ik me dat veel studenten met geldproblematiek kampen, maar dat ze er vaak niet voor uitkomen.”
Schaamte
Van Tilburg kent genoeg verhalen van studenten die door ingrijpende
gebeurtenissen in de knel raken met hun studie. “Maar geld noemen ze eigenlijk
bijna nooit als oorzaak”, zegt hij. Volgens de decaan komt dat pas wanneer hij
de studenten er gericht naar vraagt. “Dat is schaamte. Want geldproblemen, die
veroorzaak je zelf, dus schamen studenten zich ervoor.”
Van Tilburg kan zich nog een student herinneren die stamelend vertelde dat ze niet naar uitstapjes kon die ze voor haar studie moest doen, omdat ze geen recht meer op een ov-studentenkaart had. “De ov-kosten kon ze met haar bescheiden inkomen domweg niet betalen.” In enkele gevallen moeten studenten zelfs stoppen met studeren vanwege financiële problemen. “Dat gebeurt niet vaak, maar het is natuurlijk enorm zonde.”
De decaan merkt dat er binnen Avans onvoldoende mogelijkheden zijn om studenten te helpen bij hun geldzaken. “Wij besteden er in het hoger onderwijs vrij weinig aandacht aan. Het is echt een blinde vlek.” En dat terwijl geldzorgen een nadelig effect op de studie hebben. Concentratieverlies, verzuim, lagere cijfers: het zijn allemaal directe gevolgen van geldproblemen.
Daarom pleit Van Tilburg voor een financiële kaart voor decanen. Daarmee kunnen ze inzichtelijk maken wat de student kan doen om zijn eigen financiën op orde te brengen. Van Tilburg: “Het doel is om een overzicht te maken van de mogelijkheden waar we studenten op kunnen wijzen.”
Financiële problemen herkennen
Naar aanleiding van het project van Hogeschool Utrecht werden vorig jaar bij Avans in Breda en Den Bosch workshops verzorgd voor studentenbegeleiders, zoals slb’ers, studieadviseurs en decanen. Van Tilburg noemt het een belangrijke eerste stap van de hogeschool om studenten beter te helpen. “Medewerkers werden getraind om financiële problemen bij studenten te herkennen.”
Bij de Hogeschool Rotterdam hebben ze sinds kort het keuzevak ‘Omgaan met geld’. Van Tilburg ziet daar ook wel heil in. “Misschien is het een wilde gedachte. Maar leren omgaan met geld is niet alleen voor studenten van Accountancy of Ondernemerschap & Retail Management handig. Een keuzevak over geld zou een goede, laagdrempelige tool zijn voor alle Avansstudenten.”
‘Feit blijft dat je uiteindelijk jongvolwassenen met grote schulden opzadelt’
Emotionele vermoeidheid
Of stress onder Avansstudenten is toegenomen sinds invoering van het leenstelsel, is niet bekend. Maar volgens Van Tilburg is het zeer waarschijnlijk dat lenen inderdaad tot meer emotionele vermoeidheid onder studenten leidt. “Mijn inschatting is dat de impact van het leenstelsel groter is dan onze overheid ons wil doen geloven.”
Toch moet gezegd worden dat de toestroom naar hogescholen en universiteiten sinds invoering van het leenstelsel niet is afgenomen. Ook de doorstroom van mbo naar hbo, belangrijk voor de laagste inkomensgroepen, is de afgelopen jaren gestegen. Van Tilburg: “Die cijfers gebruikt de minister om de geldproblematiek te bagatelliseren. Feit blijft dat je uiteindelijk jongvolwassenen met grote schulden opzadelt.”
De decaan is van mening dat studenten zelf niet te licht over een fikse lening moeten denken. “Je kunt tot maximaal zo’n 1000 euro per maand lenen. Als je dat doet, zit je aan het einde van je studie met een schuld van 50.000 euro. Maar dan kan het kopen van een huis een groot probleem worden.”
Studenten lenen niet alleen voor hun studie, maar vaak ook voor leuke dingen. “Dat is zorgelijk”, aldus Van Tilburg. Zelf hamert hij in de voorlichting aan aankomende studenten op het feit dat studeren geld kost. “Dat doe ik omdat ik weet dat jongvolwassenen moeilijk aan de lange termijn kunnen denken.”
Vraag om hulp
De eerste stap bij geldproblemen is volgens de decaan hulp vragen. “Studenten vinden dat zij eerst zelf hun problemen moeten proberen op te lossen voordat zij om hulp vragen. Maar het is juist heel volwassen om hulp te vragen als je er niet uitkomt. Vraag je ouders om tips, maar klop ook aan bij een decaan. Wij kunnen je helpen met financiële vragen. Er is een metafoor die in deze context heel treffend is: ‘Geef een man geen vis, maar leer hem vissen’. Wij kunnen je de handvaten bieden die je nodig hebt om er zélf uit te komen.”
Dit artikel is ook in Punt 2 verschenen, te vinden in de witte bakken op alle Avanslocaties. Klik hier voor het online magazine.
Punt. Of had jij nog wat?