De wereld verandert in razend tempo en waar jij nu voor opgeleid wordt, kan over een paar jaar achterhaald zijn. Als de arbeidsmarkt niet meer te voorspellen is, wat betekent dat dan voor het onderwijs? Paul Rüpp, voorzitter het College van Bestuur, zoomt nader in op de grootste uitdagingen rondom het vastgestelde en goedgekeurde Ambitieplan 2025.
Met veel bombarie opende Japan in 2015 het allereerste hotel ter wereld volledig gerund door robots. Ze checkten gasten in en ze werden ingezet voor roomservice. Het hotel genaamd Henn-na begon met tachtig robots en groeide uit naar een hotel met 243 robots.
Vier jaar later: Hotel Henn-na ‘ontslaat’ de helft van de robots. Waar de robots mensen moesten vervangen, leverde het door mechanische defecten juist extra werk en daarmee kosten op. De ironie. Maar het grootste heikelpunt: het grootste verschil tussen mens en robot. De mens heeft een bewustzijn en daarmee ook empathie een ethisch afwegingskader.
Dat neemt niet weg dat door algoritmes alsnog veel banen in het gedrang komen. Rüpp noemt het voorbeeld van studenten hbo rechten, die later boeken en documenten door struinen voor jurisprudentie. Dat kost uren, al dan niet dagen. “Algoritmes scannen binnen een mum van tijd alle digitale documenten. En kijk naar banken als ING en Rabobank waar duizenden banen zijn verdwenen.”
Menukaart
“We kunnen de arbeidsmarkt nu al deels niet meer voorspellen. Dat betekent dat competenties belangrijker worden. Niet meer de feiten uit boeken.” Rüpp haalt een pamflet over de toekomst van ons onderwijs aan. “Merkwaardig genoeg was er geen afzender. Het is niet duidelijk door wie, maar het is voor politieke partijen die hun verkiezingsprogramma’s gaan schrijven. De kern: zijn wij klaar voor de arbeidsmarkt van de toekomst?” Het antwoord luidt ‘nee’.
Het onderwijs verschuift van wat jou wordt voorgeschoteld, naar jouw eigen samengestelde menukaart. Vorige maand werd het, op zijn zachtst gezegd, ambitieuze plan Ambitie 2025 definitief goedgekeurd door de Avans Medezeggenschapsraad (AMR). Dat betekent groen licht voor Avans om ontwikkelingen uit het plan door te voeren, maar dat vraagt ook heel wat van de organisatie. Voor aankomende studenten kan het echter zeer interessant zijn. Geen feitjes stampen, maar praktijkervaring. En veel meer keuzevrijheid, proeven bij andere opleidingen, bij onderdelen die jij interessant vindt.
‘Het is ambitieus, die zorg snap ik wel’
“Het is ambitieus, die zorg snap ik wel”, beaamt Rüpp. “Ook wij weten de exacte stappen nog niet, het is nog niet in beton gegoten, maar we hebben wel de route én dus de richting.” Deze is samengevat in een routekaart, op aanvraag van de AMR. Super interessant voor de studenten, maar de implementatie vergt wat van alle betrokkenen bij alle opleidingen.
Het doel
“Studenten krijgen meer regie over het eigen leerpad. Dat vergt ook wat van de autonomie van alle opleidingen. De afgelopen tien jaar heb ik het ook gezien, er is één organisatie, maar bestaande uit 54 opleidingen. Een student uit Den Bosch bijvoorbeeld, is nog nooit in Breda geweest. Opleidingen en academies zijn een bastion, de rest zijn forten.”
Flexiber onderwijs
Het onderwijs moet flexibeler en Avans wil daarin koploper worden binnen Nederland. Aankomende studenten kiezen straks voor een zogenaamde stamopleiding en krijgen daarnaast de mogelijkheid om 25 procent van de hele studietijd te ‘shoppen’ bij andere opleidingen.
“Dat betekent ook dat de organisatie mee moet bewegen. Het huidige onderwijsmodel gaat bestaan uit modules met een grote focus op interdisciplinariteit. We doen daar al het nodige aan buiten het programma. Zie bijvoorbeeld de AMX-week die weer start. Dit jaar hebben zich 1400 studenten vanuit negen academies ingeschreven. Studenten van verschillende opleidingen werken in projectgroepen samen aan real life opdrachten.” Een student Integrale Veiligheidskunde werkt samen met een student uit het economische domein. Alle studenten hebben hun eigen visie en benadering voor bepaalde vraagstukken. Daarvan leren zij ook weer. “Dat leidt tot discussies, studenten leren en ontdekken andere visies.” De AMX-week en Chance zijn volgens Rüpp een bewijs dat het “super gaat”. Maar: “Dat vraagt een paradigmashift. Dat is een proces van vier tot vijf jaar.”
De middelen
“Dat lukt alleen door verdere digitalisering.” Lokalen moeten beschikbaar zijn, roosters moeten hierop aansluiten. “Het moet flexibeler en wendbaarder.” In Tilburg liep eerder een proef waarbij studenten en medewerkers kunnen zien welke lokalen wanneer bezet of beschikbaar zijn.
De grootste uitdaging, volgens de bestuursvoorzitter, is het vierde facet: de co-creatie. Avans ziet graag dat werkgevers mee opleidingen gaan vormgeven. “Dat wordt té weinig gedaan.”
Complex
Hoe verhoudt het ambitieplan zich tegenover de maatschappelijke en digitale ontwikkelingen? “We zien dat onze samenleving complexer wordt en zich steeds sneller ontwikkelt.” Projecten als Chance en de AMX-week laten volgens de bestuursvoorzitter zien dat je niet de enige met een eigen waarheid bent, waardoor het belang van samenwerken extra benadrukt wordt. “Samenwerken is overigens echt de kracht van de mens. En een kritisch vermogen is heel belangrijk.”
Bij banken en andere bedrijven verdwijnen banen door de digitalisering. Maar net als in het hotel in Japan, zijn er andere bedrijven die weer teruggrijpen op de mens. Zo liep Tesla bij de productie van auto’s grote problemen op. CEO Elon Musk greep in en verving de robots weer voor mensen. Rüpp: “Mensen en robots kunnen, zeker in de toekomst, allebei hun intelligentie hoog ontwikkelen. Maar het grootste verschil is het menselijke bewustzijn.” Hij somt vaardigheden op als kritisch denken en ethiek.
Verloop
Rond de zomer worden de contouren van het implementatieraject besproken en moeten de orderingsprincipes klaarliggen. “Een paar veranderingen moeten we wellicht in één keer doorvoeren. Maar eerst moeten we misschien eens kijken bij vijf, misschien wel tien, opleidingen hoe het loopt voor we verdere stappen zetten.Dat is nog een proces. We hebben een reputatie hoog te houden.”
Punt. Of had jij nog wat?