John Lousberg, docent aan de Juridische Hogeschool, werd eind vorig jaar verkozen tot Docent van het Jaar. In zijn columns voor Punt schrijft hij over wat hem bezighoudt.
Uiteraard verheugen jullie je op het moment dat je 25 wordt. Als het aan schrijver/journalist Sander Schimmelpenninck ligt, krijgen jullie op die dag namelijk van de overheid 100.000 euro op je bankrekening bijgeschreven. The sky is the limit!
Het begrip ‘jubelton’ kennen we nog uit een andere situatie. Dat was de mogelijkheid om als rijke ouders 106.000 euro aan je kind te schenken, zodat die een huis kon kopen. Het leek dus een sympathieke maatregel om de stagnerende huizenmarkt vlot te trekken, maar het zorgde er alleen voor dat kinderen van rijke ouders zich snel een vermogen in de vorm van een eigen huis konden veroorloven. Dat gaf ze een voorsprong op kinderen van arme ouders, die zich geen huis konden veroorloven. Gelukkig is die maatregel sinds 1 januari van dit jaar afgeschaft. Maar het kwaad is al geschied.
Nu heeft Schimmelpenninck het begrip weer ingevoerd voor een andere situatie: in het kader van de herverdeling van vermogen en het scheppen van kansengelijkheid voor kinderen van arme en rijke ouders, moet iedere jongere die 25 wordt 100.000 euro van de overheid ontvangen. In zijn boek Sander en de brug heeft hij vijf voorstellen geformuleerd voor een eerlijker Nederland. De jubelton is er eentje van. Het is overigens geen origineel idee. Econoom Thomas Piketty schreef er al over. Hij wilde in de Franse samenleving 120.000 euro aan iedere jongere schenken (naar Nederlandse begrippen zou dat in Schimmelpennincks idee ruim 200.000 euro moeten zijn!).
Tijd om te jubelen? Ik zou zeggen: jubel niet te vroeg. Ten eerste heb je volgens Schimmelpennick de plicht om een maatschappelijke dienst te vervullen. Op 18-jarige leeftijd, gedurende 10 maanden. Voor jongens en meisjes. De bedoeling is om meer begrip voor de samenleving te kweken. Wat de effecten zijn van een jaar stoppen met studeren, zegt hij niet. De jubelton mag je alleen gebruiken om vermogen te krijgen: een huis kopen of beleggen in overheidsfondsen. En ja, je mag ook je studielening aflossen. Dat betekent dus dat kinderen van arme ouders eerst hun lening zullen moeten aflossen. Want je kunt natuurlijk geen of minder hypotheek krijgen op een huis als je nog schulden hebt. Daarbij weet ik niet of Schimmelpenninck weet dat je voor 100.000 euro geen huis kunt kopen (hij schijnt onlangs zijn appartement in Amsterdam verkocht te hebben, dus hij zal het wel weten). Ook als je een partner hebt met een jubelbeurs kom je niet ver op de huizenmarkt. Mocht iedereen een jubelton krijgen, dan zal de marktwerking er ongetwijfeld voor zorgen dat de huizenprijzen zullen stijgen. En wie kan dan een huis kopen? Juist de student van rijke ouders die geen studielening heeft en zo maar 100.000 euro in zijn schoot geworpen krijgt. Kortom: het is geenszins een herverdeling, het is een bevoordeling van een groep die het niet nodig heeft.
‘Het is een bevoordeling van een groep die het niet nodig heeft’
Is Schimmelpenninck nou zo’n sociaal en altruïstisch mens geworden? Nee. Want in zijn boek lees je ook dat hij blijft geloven in een kapitalistische maatschappij. Dat hij kansenongelijkheid wil opheffen om grote tekorten op de arbeidsmarkt op te heffen. Je leest er ook in dat wanneer we niet meer doen aan kansengelijkheid en eerlijke vermogensverdeling, er onrust zal ontstaan, waarbij de rijken het meeste te verliezen hebben. Dus: de rijken – lees Schimmelpenninck – varen er uiteindelijk het langst wel bij als ze nu iets toegeven.
En hoe geloofwaardig ben je als je in je boek schrijft dat alle fiscale voordelen van je pensioen opgeheven moeten worden, terwijl je dagelijks op tv en radio reclame maakt voor een pensioenfonds met daarbij de mededeling dat je vooral geld in een pensioen moet storten om gebruik te maken van de fiscale voordelen. Hoe geloofwaardig ben je als je zegt dat je geeft om duurzaamheid, terwijl je wekelijks tussen Zweden en Nederland (en Kroatië?) vliegt?
Maar aan de andere kant moeten we blij zijn met BN’ers die hun hoofd boven het maaiveld durven uit te steken met vragen over een eerlijke vermogensverdeling en het creëren van kansengelijkheid in onze samenleving. De discussie daarover lijkt gestart. Van de langstzittende premier hoeven we dat niet te verwachten. Hij is nog nooit op een visie betrapt. Dat kun je overigens ook niet verwachten van een regering die uit diverse partijen van verschillend pluimage is geformeerd.
Dus: reken je nog niet rijk. De jubelton zit er (vooralsnog) niet in.
Milan Boot
Mooi stuk John!