Column: De pechgeneratie

John Lousberg, docent aan de Juridische Hogeschool, werd eind vorig jaar verkozen tot Docent van het Jaar. In zijn columns voor Punt schrijft hij over wat hem bezighoudt.

Het zal de meesten van ons niet zijn opgevallen. Eerder dit jaar werd er in één week een flinke streep gehaald door het beleid van Rutte I en Rutte II. Zo probeerde Hugo de Jonge weer de overheid invloed uit te laten oefenen op de geprivatiseerde woningmarkt, werd de Wet Handhaving – de Fraudewet – versoepeld (als gevolg van de uit de hand gelopen fraudebestrijding in de toeslagenaffaire) en, dat is voor het onderwijs interessant, werd de basisbeurs weer hersteld.

Vanaf 1 september van dit jaar kun je een basisbeurs krijgen ter grootte van € 286,15 voor uitwonend en € 102,77 voor thuiswonend. Vreemd genoeg zijn die bedragen lager dan de basisbeursbedragen uit 2015. Alsof ‘de prijzen’ sinds 2015 niet hoger zijn geworden. Omdat de overheid vindt dat 2023 wel een erg duur jaar is, krijgen uitwonende studenten per maand een extra bedrag van € 164,30. Het overige bedrag van de studiefinanciering blijft een lening.

Geldt het systeem van de basisbeurs nu ook voor de huidige hbo-studenten? Nee. Alleen als je zogenaamd ‘nominaal’ loopt, kun je voor het deel dat je nog moet studeren om je diploma te behalen een basisbeurs krijgen. Een hbo-opleiding staat voor 4 jaren. Stel, je zit in je derde jaar, dan kun je nog één jaar een basisbeurs krijgen. Heb je echter achterstand opgelopen door je bijbanen om rond te komen en/of door coronaperikelen, waardoor je ‘niet meer nominaal’ loopt, dan heb je domweg pech.

Als je niet voor de nieuwe studiefinanciering in aanmerking komt, dan krijg je een tegemoetkoming van € 1.400. Voor al die schuld die je hebt moeten maken door een fout van de overheid. Ten eerste heeft de overheid studenten onbegrensd veel te veel laten lenen. Als ik een lening afsluit, moet ik me door een papierwinkel worstelen en bedelen om die lening te krijgen, maar studenten konden met twee ‘klikken’ bij DUO zomaar maximaal lenen. Terwijl de frontale cortex toch bij velen nog niet volgroeid was. Niemand waarschuwde voor teveel lenen.

Daarbij zou het ‘sociale’ leenstelsel veel eerlijker zijn. Het zou investeren in je eigen toekomst zijn. Zo’n mooie neoliberale uitdrukking (nog wel uit de mond van een PvdA-politica). Al snel bleek het allemaal verkeerd uit te pakken: studenten van ouders met een ‘smalle portemonnee’ moesten gigantisch lenen en/of veel bijwerken; studenten van ouders met een ‘dikke portemonnee’ kregen geld van hun ouders. De uitwerking was dus niet ‘sociaal’.

Was er niet voor gewaarschuwd? Jazeker wel: door studentenorganisaties, het Nibud en enkele politieke partijen waaronder de SP. Er kwamen onderzoeken over toegenomen prestatiedruk, meer stress onder studenten. Als je een toets niet haalde, betekende dat niet alleen een herkansing, maar ook een toename van de schulden. Daarbij werden beloftes niet nagekomen. De banken lieten een studieschuld toch meetellen voor het verkrijgen van een hypotheek bij het kopen van een huis. De kwaliteit van het onderwijs werd niet beter, simpelweg omdat het toegezegde miljard aan verbetering van de kwaliteit opging aan de toename van het aantal studenten aan universiteiten en hbo-instellingen. Ook werd er niet of onvoldoende gewaarschuwd voor de risico’s voor de terugbetaling. Er ging namelijk ‘rond’ dat er geen rente werd berekend. Dus lenen leek gunstig. Maar het bleek dat de rente op de terugbetaling wel degelijk afhankelijk is van de marktrente (maar die was lang 0 %).

Daarbij komt ook nog dat de studenten die onder de vermaledijde studielening gestudeerd hebben tijdens de coronapandemie studeerden. Hoezo kwaliteit van onderwijs? Die studenten worden dus terecht omschreven als de pechgeneratie. Dubbele pech: hoge schulden en een pandemie.

Dus beste pechgeneratie, als ik jullie was zou ik ten strijde trekken tegen het fooitje waarmee jullie door de overheid worden afgescheept. Mijn steun hebben jullie. Ik zou zeggen leen of huur tractoren, hang de Nederlandse driekleur verkeerd om, blokkeer de A12, lijm je vast aan De Nachtwacht, vul het Malieveld, word lid van de studentenvakbond en protesteer! Kom in ieder geval in actie.