Precies een jaar geleden ondertekende Avans het hogeronderwijs-manifest van Amnesty International tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoe gaat het met de naleving ervan? Punt vraagt het Luisa Decker, consulent seksuele gezondheid van Avans. Vanuit haar functie draagt ze bij aan de naleving van de zes beloftes van het manifest.
Op het festival Avans Live op 6 juni 2022 zette Philippe Raets, voorzitter van het College van Bestuur van Avans, zijn handtekening onder die zes beloftes.
Waarom dit manifest?
Een op de tien vrouwelijke studenten en 1 procent van de mannen maakt tijdens de studententijd een verkrachting mee. Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research van 2021. Studenten weten vaak niet waar aan te kloppen op school. Slechts 3 procent van de studenten die zo’n negatieve ervaring heeft meegemaakt, meldt dat bij een vertrouwenspersoon op school. 14 procent van de slachtoffers heeft als gevolg van die ervaring problemen met de studie, 67 procent heeft andere problemen.
Luisa, wat gebeurde er na deze ondertekening vorig jaar?
“In eerste instantie niet zoveel. Binnen Avans liepen al verschillende acties, waaronder workshops over bewustwording van seksueel grensoverschrijdend gedrag voor medewerkers.”
“Na het ondertekenen werd duidelijk dat ik me ging bezighouden met het uitvoeren van het manifest. Ik zocht contact met andere instellingen die het manifest hebben ondertekend, zoals de HAN University of Applied Sciences, Maastricht University en Hogeschool Windesheim. Ook zij waren zoekende hoe precies met het manifest om te gaan. Het zijn echt flinke beloftes en het is niet dat we dat zomaar even doen op een hogeschool met 30.000 studenten en 3.000 medewerkers.”
De eerste belofte van het manifest is dat elke student kan deelnemen aan een introductieworkshop die bewezen effectief is, zoals een omstandertraining, en wordt aangemoedigd dat te doen. Ook kan elke student deelnemen aan gendertransformatieve workshops waarvan effectief bewezen is dat zij seksueel geweld terugdringen.
Luisa: “Dat is een hele pittige, de moeilijkste! Er bestaat nog geen bewezen effectieve workshop in Nederland die gaat over seksueel grensoverschrijdend gedrag. We hebben contact met externe partijen die ons helpen bij bijvoorbeeld het maken van online modules. Alle studenten en medewerkers laten deelnemen aan zo’n sessie is een hele kluif. We zouden het graag vanuit meerdere hogescholen gezamenlijk willen oppakken.”
“De grootste uitdaging is het bereiken van studenten. Dat gaat nu vooral via de academies. Ik merk bij studenten dat zij het thema niet helemaal goed begrijpen of er niet mee bezig zijn. ‘Ze vinden het niet “erg” genoeg’, is soms de conclusie. Met de partijen Gelijkspel en Sexmatters ben ik in gesprek hoe de doelgroep erbij te betrekken door bijvoorbeeld een introductieworkshop tijdens de eerste twee maanden van hun opleiding aan te bieden. Het zou helpen als academies studenten de ruimte geven in het curriculum om bijvoorbeeld workshops te volgen.”
“Inmiddels bestaat het spreekuur seksuele gezondheid een jaar. Daar kunnen studenten terecht voor alle vragen rondom seksualiteit, gender, intimiteit, relaties en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Je merkt dat langzaam aan meer studenten een afspraak durven te maken voor het spreekuur. Het wordt als een veilige plek ervaren. We luisteren naar ze en helpen ze bij het hardop uitspreken van hun probleem. Wat ons betreft mogen we meer promotie maken voor het bestaan van het spreekuur.”
De tweede belofte houdt in dat elke student doorlopend op de hoogte wordt gehouden van onze hulp- en meldingsvoorzieningen, onze gedragsregels en de wet met betrekking tot seksueel geweld. We voeren hiertoe online en offline bewustzijncampagnes. Bij deze campagnes zijn bij voorkeur externe partners betrokken die ondersteuning bieden aan studenten en medewerkers die zelf seksueel geweld hebben meegemaakt.
“We grijpen vaste momenten aan om kenbaar te maken dat dit een belangrijk thema is. Dat doen we bijvoorbeeld tijdens de introfestivals en de start van het studiejaar. Het plan is om aankomend studiejaar alle klassen te bezoeken en studenten mee te nemen aan de hand van dit thema. Ook op andere dagen waar dit thema centraal staat willen we bewustwordingscampagnes inzetten.”
“Daarnaast worden alle voorzieningen die Avans nu heeft jaarlijks onder de loep genomen. We controleren of ze nog actueel zijn en in hoeverre alle documenten die gaan over seksueel geweld bijvoorbeeld nog goed te vinden zijn voor studenten en medewerkers.”
Het derde punt gaat over het trainen van mensen. Medewerkers die regelmatig contact hebben met studenten worden erin getraind om op een traumasensitieve manier om te gaan met onderwerpen die te maken hebben met seksueel geweld. Wij trainen onze medewerkers ook in het omgaan met gevallen waarin zij in vertrouwen worden genomen over seksueel geweld en het effectief doorverwijzen van studenten en collega’s die het hebben meegemaakt.
Luisa: “Hierin hebben we veel stappen gezet. Alle vertrouwenspersonen zijn getraind door het Centrum Seksueel Geweld en studieadviseurs en begeleiders hebben zich verdiept in dat thema. Ook krijgen alle medewerkers en teams de mogelijkheid om de workshop Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag te volgen. Daarnaast zijn er binnen Avans al een aantal studieochtenden die daarover gaan.”
Dan belofte nummer vier: onze meldings- en klachtenprocedure is voor iedereen binnen de onderwijsgemeenschap beschikbaar. De procedure is transparant, helder en gedetailleerd zodat studenten en medewerkers die seksueel geweld hebben meegemaakt precies weten wat zij ervan kunnen verwachten. Deze informatie is gemakkelijk te vinden.
“Dat is wel gedaan, maar studenten weten de informatie nog niet goed te vinden. Studenten vragen zich regelmatig af waar ze met hun klacht of vraag heen moeten. Nu is die informatie te vinden via Sharepoint, maar wij willen graag een centraal meldpunt opzetten. Dat gebeurt in samenwerking met het lectoraat Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties van Janine Janssen. Het meldpunt zorgt ervoor dat de student bij de juiste persoon terecht komt zonder dat ze zelf moeten zoeken naar hulp.”
Belofte nummer vijf: iedereen die een rol heeft in de klachtenprocedure, van vertrouwenspersonen tot leden van een externe klachtencommissie, krijgt een passende training om ervoor te zorgen dat hun handelen schadelijke mythes rondom verkrachting niet in stand houdt. Zij zijn ook op de hoogte van de wetgeving omtrent verkrachting en seksueel geweld. Zo zorgen we ervoor dat de klachtenprocedure traumasensitief is.
“De gedragsregels die Avans heeft opgesteld worden onder de loep genomen. Maar belofte vijf ligt ook voor een deel bij de mensen zelf. Het vraagt om een cultuurswitch en gaat over hoe we elkaar aanspreken. Kunnen we nog wel flauwe grappen maken? En moet je victimblaming accepteren en dan maar een dikkere huid kweken? Om een veilige cultuur te kweken moet het anders. Ik zie hier ook een belangrijke rol voor academiedirecteuren die ik over dit onderwerp goed kan instrueren.”
De laatste belofte gaat over het betrekken van studenten bij het verder ontwikkelen en uitvoeren van die belofte.
“We maken gebruik van een netwerk. De leergemeenschap diversiteit en inclusie houdt zich vanuit Social Work bezig met seksualiteit. Daarnaast is er een groep HRM-studenten die in opdracht van het team Diversiteit en Inclusie hebben gekeken naar gendergelijkheid, onderdeel van het Gender Equality-plan”
Kun je concluderend zeggen dat het manifest nog veel aandacht verdient?
“Dat klopt, het is een thema dat altijd in beweging is. Ik vind dat het onderwerp nog meer aandacht verdient en meer bekendheid moet krijgen. Het College van Bestuur investeert, maar om nog meer prioriteit eraan te geven zijn onder andere meer geld en meer mensen nodig. Met de nieuwe diversity & inclusion officer zijn we in gesprek hoe we het thema verder door kunnen voeren.”
Punt. Of had jij nog wat?