Recap ‘Avans Rookvrij’: is het een succes? Toen, nu en de toekomst

De pilot ‘Avans Rookvrij’ startte in april vorig jaar aan de Hogeschoollaan. Met veel spektakel werd iedereen op de hoogte gebracht. Toch zijn er na april genoeg rokers te spotten óp het terrein. Vanaf 1 augustus 2020 mag in en rondom alle onderwijsinstellingen in Nederland niet meer worden gerookt. Hoe de overheid dit gaat controleren en de hogeschool dit moet handhaven, blijft in het ongewisse. Maar de pilot wordt een succes genoemd.

‘Hier rust Nico Tine’, prijkt begin juni 2018 op een houten kruis naast een rookzone op de Hogeschoollaan. Een gefrustreerde Joop Cappon, student International Business in Breda, plaatste het protestbord. “Als je naar het Quadrium gaat, moet je noodgedwongen door een rookwalm lopen. Passief roken is heel schadelijk, maar bij Avans ben je onvrijwillig een roker.” Even later richtte het Avans GreenOffice haar pijlen op de sigarettenpeuken die rondom het gebouw te vinden zijn.

Joop was zeker niet de enige die zich stoorde aan het rookgordijn. Berichtgeving op Punt leidde tot vragen bij de Avans Medezeggenschapsraad. Wat doet Avans om overlast van rokers te beperken? vroeg toenmalig studentlid Richard Verwoert zich af.

Die betreffende zomer besloot Avans in een principebesluit ervoor te kiezen om Avans rookvrij te maken. Te beginnen met een pilot genaamd: Avans Rookvrij. De locatie aan de Hogeschoollaan in Breda vormde de testlocatie. Bij succes zou de pilot uitgerold worden over álle locaties van Avans. Er werd ingestoken op positieve communicatie in plaats van handhaving: iedereen moet elkaar aanspreken. Medewerkers en studenten mochten op kosten van Avans een ‘stoppen met roken’-training volgen en er werden nicotinepleisters aangeboden. Her en der werden bordjes en stickers geplaatst die het verbod duidelijk moesten maken.

Rookfaciliteiten werden verwijderd en maakten onder andere plaats voor een tafeltennistafel. Maar na de vakantie kwam er toch nog een speciale zone. En toch: de stoepen vlakbij de entree lagen na de zomer bezaaid met peuken en daar staan ook vrijwel alle rokende studenten. Binnen de zogenaamde rookzone tref je op een drukke dinsdagochtend slechts een paar studenten aan.

“Ik ben een halfjaar afwezig geweest. Dat hele antirookbeleid is me eerlijk gezegd helemaal ontgaan”, vertelt een van de studenten die buiten de zone stond te roken. “Als er een groot bord bij de nieuwe plek zou staan, dan zou het beter opvallen”, denkt hij.

“Ik wist niet dat er een speciale zone was”, zegt een van de andere studenten. “Dat staat niet goed aangegeven. En sowieso vind ik dat hele ‘rookvrij’ een beetje vaag. Die rookzone is toch ook onderdeel van het Avansterrein? Het is zo van: ga één meter verderop staan, daar mag het wel. Hoezo is dat dan rookvrij?” Een derde student stelt dat hij de rookzone over het hoofd heeft gezien. “Het is mijn eerste schooldag na de vakantie. Ik moet er nog aan wennen geloof ik.”

Lees ook: Avans Rookvrij? Iedereen staat naast de rookzone te paffen

Inmiddels staan rookzones beter aangegeven en weten Avansstudenten en medewerkers de ruimte beter te vinden.

Nu
“Al op dag één verdween de overlast. We zien nog steeds rokers staan op het terrein, maar ik zie er vooral veel buiten het terrein op de aangewezen zones roken”, vertelt Monica Dekkers, communicatieadviseur en lid van het projectteam Avans Rookvrij, dinsdagmiddag voor de geleding van de Avans Medezeggenschapsraad. Samen met collega’s Marc Ruis en Arnaud Opdam, blikt zij terug op de pilot die in hun ogen succesvol is gebleken.

Ruis vult aan: “Op verzoek hebben we ‘stoppen met roken’-training aangeboden. Bestaande uit zeven a acht sessies van twee uur.” Maar dat bleek voor veel rokers toch een te hoge drempel. “We blijven de trainingen aanbieden, maar wel korter.” Van de vijftien mensen die de training volgden, heeft een klein groepje het afgerond. “We weten van één iemand dat die niet meer rookt.”

De nicotinepleisters vonden eveneens amper aftrek. “We hebben ze aangeboden, ze lagen bij de conciërges”, vertelt Dekkers. “Maar daar werd weinig gebruik van gemaakt.”

Over all noemen Ruis en Dekkers de pilot succesvol. “We hebben veel positieve geluiden ontvangen van niet rokers én rokers zelf. Maar we willen een echt rookvrije Avans”, licht Dekkers verder toe.

Toekomst
Avans heeft ook geen keus: per augustus treed het landelijke rookverbod voor alle onderwijsinstellingen in. “Álle terreinen van Avans moeten voor 1 augustus rookvrij zijn”, benadrukt Ruis. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gaat toezicht houden op de handhaving van het rookverbod. “Daarbij letten ze op drie punten. 1: signalering. Dat is al nadrukkelijk gedaan. 2: handhaving. De invulling die we daaraan gaan geven, staat nog open. We willen de huidige lijn daarin doortrekken. En drie: de NVWA kan controles uitvoeren. Zij kunnen ons beboeten als we het verbod niet naleven.”

Lees ook: Roken op en in de buurt van school wordt overal verboden

AMR-voorzitter Maud Muskens: “Wie spreekt de rokers nu aan?” Marc: “In ons ultieme scenario spreekt iedereen elkaar aan. Maar in de praktijk zijn dat vooral de facilitaire medewerkers.” Momenteel onderzoekt Avans hoe ze wel gaat handhaven. Daarvoor wacht de hogeschool ook nog op instructies vanuit het ministerie. Maar, een positieve benadering blijft het grootste streven.

“Op het moment staat er een boete van 4,5 duizend euro op roken in horecagelegenheden als er voor de zesde keer een overtreding wordt geconstateerd”, vult Opdam aan. Hoe hoog de boete voor onderwijsinstellingen kan worden, is nog onbekend. Maar de drie verwachten ergens rond dezelfde koers. “Er moeten dan ook sancties komen voor de overtreders.”

In Den Bosch is Avans in gesprek met omliggende onderwijsinstellingen HAS, Helicon en Koning Willem 1 en de gemeente om samen tot een aanpak te komen. Ruis: “We onderzoeken waar we bijvoorbeeld het beste rookzuilen kunnen faciliteren om de looproute, de Onderwijsboulevard, rookvrij te houden.” Twee Bossche studenten Business Innovation gaan Avans helpen met de ontwikkeling van het rookvrije terrein.

“Kijk, dat het probleem zich zou verplaatsen, wisten we van te voren”, stelt voorzitter Muskens. “Maar willen we de ruimte of de persoon rookvrij maken?” Ruis: “Roken is verslavend, maar stoppen met roken blijft een eigen keuze.”