Na acht jaar neemt Jacomine Ravensbergen in november afscheid van Avans. Daar zat ze in het College van Bestuur, de afgelopen anderhalf jaar als waarnemend collegevoorzitter. Ze vertrekt van een hogeschool waar ze altijd fijn heeft gewerkt, maar waar ze zich de afgelopen periode ook eenzaam voelde.
Als Ravensbergen gevraagd wordt hoe ze terugkijkt op haar periode bij Avans, is dankbaar het eerste woord dat bij haar opkomt. “Dat klinkt wat archaïsch misschien, maar ik ben Avans en alle mensen veel dank verschuldigd dat ik hier acht jaar zo fijn heb gewerkt. Natuurlijk zijn er momenten geweest dat ik liep te balen, maar dat heeft iedereen weleens.”
De lijst van projecten waarvoor Ravensbergen zich de afgelopen jaren heeft ingezet is lang. Hoogtepunten zijn volgens de bestuurder Kwaliteit in Beweging, de kwaliteitszorgsytematiek die ze ontwikkelde toen ze net binnen was bij Avans en de lovende woorden hierover bij de ITK (Instellingstoets Kwaliteitszorg). De stappen die Avans al gezet had op het gebied van studentenwelzijn voordat Corona uitbrak. “Uit onderzoek bleek dat onze studenten er relatief goed doorheen waren gekomen. Dat had ook met onze mentaliteit te maken, we keken bij Avans naar wat er wél kon.”
Een beter internationaliseringsbeleid en wat de International Community nu betekent voor de internationale studenten. Hoe diversiteit en inclusie vorm en inhoud kregen, doorontwikkeld vanuit de Roze Helpdesk. “Met Lies Parmentier en de groep eromheen, dat heeft een enorme vlucht genomen, Ik moet nog één ding doen: zorgen dat dat geborgd wordt. Het is nu nog een transitieproject. Voor ik wegga is het onderdeel van DP&O en heeft Lies een vaste plek.”
Ambitie 2025 en het nieuwe onderwijsmodel, waar alle academies mee gestart zijn. De grote vlucht die het onderzoek nu maakt en hoe het is georganiseerd in de Centres of Expertise. En wat meer externe gerichtheid.” Dat ik dat allemaal heb mogen doen als bestuurder is fantastisch en schept dankbaarheid”, aldus Ravensbergen.
Van wat voor organisatie neem je afscheid?
“Een financieel gezonde organisatie die klaar is voor de toekomst, maar die net als alle andere hoger onderwijsinstellingen in woelig vaarwater terechtkomt vanwege aangekondigde bezuinigingen. De organisatie staat stevig, kan tegen een stootje en is klaar voor toekomstige veranderingen.”
De door het kabinet aangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs vallen volgens de bestuurder voor het hbo nog enigszins mee, waar ze blij mee is. Waar ze niet over te spreken is, is de langstudeerboete. “Dat is een draak van een maatregel, die een averechts effect heeft en alleen maar geld oplevert om andere gaten in de begroting van het kabinet te dichten. Ik hoop dat die niet kladderats wordt ingevoerd”, betoogt ze. Met een aantal andere hogescholen heb ik een actieplan geschreven, de Vereniging Hogescholen gaat er nu mee aan de slag. “We hebben alle talenten nodig. Je ziet dat groepen studiekiezers, bijvoorbeeld eerstegeneratiestudenten in families waarin studeren niet gewoon is, horen over de langstudeerboete en dan besluiten niet te gaan studeren. Of studenten die twijfelen over techniek, denken dat het moeilijk kan zijn en lang kan duren en mede daardoor voor een andere studie kiezen. Die maatregel kan als een boemerang terugkomen bij alles wat we in Nederland willen bereiken.”
Zijn er dingen die je had willen afmaken op Avans?
“Er is één los eindje. Er is nu veel te doen om de weerbaarheid van de samenleving. Dat kun je vertalen naar de weerbaarheid van jonge mensen en dus ook naar onze studenten. Die ontwikkelen zich goed als het gaat om veerkracht en weerbaarheid op de arbeidsmarkt. Daar werkt Avans al langer aan. Maar voorbereid zijn op dingen waarvan je niet weet of en wanneer ze komen en waar geen draaiboeken voor zijn, zoals pandemieën, klimaateffecten en geopolitieke veranderingen, is iets anders. Ik maak me zorgen of jonge mensen daarop voorbereid zijn. Velen denken: dat gebeurt wel, maar niet bij mij. Tot nu toe zie je in de samenleving veel mensen die van de overheid verwachten dat ze de toekomstige problemen oplossen. Ik vertel je: bij dat soort grote veranderingen is dat onvoldoende en is het belangrijk om zelf – persoonlijk en als maatschappij – voorbereid te zijn. ‘The whole of society approach’. Het zou mooi zijn om dat in het onderwijs te verwerken. Dat had ik nog graag willen oppakken. Met dat onderwerp ga ik verder buiten Avans.”
Er gebeurde de afgelopen anderhalf jaar veel binnen het bestuur van Avans. Hoe beleefde jij die periode?
“Dat was heel pittig. Er was de onzekerheid over Philippe Raets die thuis zat en waarmee we niet veel contact mee hadden, en het vertrek van Sarah Wilton-Wels naar de Hogeschool Rotterdam. De Raad van Toezicht deed haar best en vond met Arlène Denissen snel een nieuwe bestuurder en twee interimmers. In die onzekere context waarnemend voorzitter zijn was af en toe best eenzaam. Als bestuurder heb je altijd met dilemma’s te maken waar je op moet inspringen en je moet nadenken over de toekomst. En we kwamen er altijd wel uit. Maar er waren lastige dilemma’s die ik moest bespreken met alleen nieuwe mensen. Die keken vanuit hun eigen perspectief en met een frisse blik. Dat is ontzettend fijn, prettig en behulpzaam, maar ik had nu drie frisse blikken en een Raad van Toezicht die ook nog niet zo lang in deze samenstelling bestond. Ik had geen maatje met ervaring op topniveau binnen Avans. Binnen de organisatie vond ik wel veel steun van alle medewerkers. Iedereen was erg warm, behulpzaam en ondersteunend.”
In diezelfde tijd kreeg je te horen dat je geen derde termijn kreeg. Hield je daar rekening mee?
“De Raad van Toezicht heeft die keuze gemaakt. Ik kan het niet mooier maken. In eerste instantie hield ik er geen rekening mee. Ik kan er wel van alles van vinden, maar zij zijn de werkgever en eindverantwoordelijk voor Avans. Ik ga er niet over. Als zij een nieuw CvB willen neerzetten, is dat aan hen.”
Er waren medewerkers het er niet mee eens waren en dat bijvoorbeeld op LinkedIn zetten. Wat deed dat met jou?
“Dat voelde als een enorme waardering. Aan de top was het misschien wat eenzaam, maar in de Avans-community en daarbuiten ben ik altijd met steun omringd. Dat maakt veel goed. In die zin is het logisch dat zij hun vinger opsteken en zeggen dat ze het er niet mee eens zijn dat ik vertrek. Dat snap ik. Ik moet er voor mezelf zakelijk mee omgaan. Ik ben bestuurder, de werkgever bepaalt of ik nog eens vier jaar krijg. De Raad van Toezicht had een andere visie. Ik kan hoog of laag springen, maar ik ben ermee omgegaan zoals het een bestuurder betaamt. Ik heb mijn vertrek nog lang voor me gehouden. Als ik bekend zou maken dat ik weg moest op het moment dat nog niet duidelijk was wat er met Philippe zou gebeuren, zou dat extra onrust hebben veroorzaakt. Dus deelde ik het een paar maanden met niemand, behalve met de andere leden van het CvB. Dat had geen invloed op mijn werk, ik ga door tot het einde en aan mij merk je niet dat ik wegga.”
Wat ga je hierna doen? Je zei op de Avansdag in april dat je op zoek was naar ‘een baantje’.
“Dat was een grapje, als bestuurder moet je ook om jezelf kunnen lachen. Anders wordt het te zwaarmoedig. Maar ik heb wel nagedacht over wat ik wil doen. Mijn eerste reflex was een nieuwe bestuurlijke baan vinden waarin ik nog vier à vijf jaar aan de slag kan. Ik ben 63 jaar. Maar daar ben ik anders naar gaan kijken. Mijn moeder, die wat verder weg woont, wordt ook ouder. Ik wil daar makkelijker en wat vaker naartoe en een dagje samen weg. De tocht naar een nieuwe bestuurlijke rol staat daarom on hold.
Ik word nu bij meerdere organisaties toezichthouder of commissaris, ik heb er nu zes en er zitten er ook nog twee in de pijplijn. Dan zijn het er genoeg. Vooral in de sport en de zorg, op plekken waar ik iets voor de maatschappij kan betekenen. Ik neem even afscheid van het hoger onderwijs. Ik vind het niet koosjer als ik nu toezichthouder bij een hoger onderwijsinstelling zou worden. Ik kan met alles meepraten, maar als mensen mij zien, zien ze toch een ‘Avans-clubshirt’. Dat moet eerst een beetje vervagen.”
Wat wil je Avans en je opvolger meegeven?
“Je moet je realiseren dat het fantastisch is om bij Avans te werken. Als je soms na hard werken moe thuiskomt heb je dat misschien niet altijd in de gaten, maar het is een voorrecht hier te mogen werken en in mijn geval besturen. Dat wil ik meegeven.”
Het formele afscheid van Ravensbergen vindt plaats op 16 oktober. In november komt ze terug om de laatste werkzaamheden over te dragen. Op 13 november vindt de ‘Tour de Jacomine’ plaats. Dan gaat ze langs de locaties in Avanssteden Tilburg, Den Bosch en Breda om van alle medewerkers afscheid te nemen.
Punt. Of had jij nog wat?